Nikolaus Christoph von Halem


Nikolaus Christoph von Halem (ur. 15 marca 1905 w Świeciu (wówczas Schwetz an der Weichsel); zm. 9 października 1944 w Brandenburg an der Havel) – niemiecki prawnik, kupiec i członek niemieckiego ruchu oporu w okresie nacjonalizmu. (wyznanie ewangelickie)

Gedenktafel U-Bhf Halemweg (CharN) Nikolaus Christoph von Halem
Tablica pamiątkowa w stacji metra Halemweg w Berlinie-Charlottenburg.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Gustav Adolf von Halem (1870–1932), marszałek dworu u księcia Günthera Victora von Schwarzburg-Rudolstadt (1852–1925); matka Hertha von Halem z domu von Tiedemann (1879–1957); – ożenił się w 1931 z Marie Garbe ; miał 2 synów Friedricha (1933–2003) i Wilhelma (ur. 1941).

Życiorys


Nikolaus Christoph von Halem pochodził ze starego oldenburskiego rodu szlacheckiego. Jako dziecko otrzymywał lekcje w rodzinnym domu, później uczęszczał do gimnazjum w Świeciu i po przeprowadzce rodziców do Berlina naukę kontynuował w ewangelickim gimnazjum Klosterschule Roßleben w Roßleben w Turyngii. Po zdanej w marcu 1922 r. maturze studiował prawo na uniwersytetach w Getyndze, Lipsku, Monachium i Heidelbergu. Od 1931 r. pracował jako referendarz.

Początkowo Halem sprzyjał ruchowi nacjonalistycznemu i 9 listopada 1923 r. brał udział w ramach puczu Adolfa Hitlera (1889–1945) w marszu monachijskim, którego ostatnią stacją była Feldherrnhalle. Utrzymywał także bliski kontakt z paramilitarną organizacją Schwarze Reichswehr. W późniejszych latach zdystansował się do nacjonalistów. Od 1930 r. odgrywał czołową rolę w przeważnie katolickim konserwatywnym kręgu, który skupiał się wokół Carla von Jordansa (1884–1950). Celem kręgu było urzeczywistnienie konserwatywnych idei państwa i trzymanie się z dala od nacjonalistycznej władzy. Dzięki tej działalności nawiązał kontakt z dyplomatą i przeciwnikiem nacjonalizmu z kręgu Edgar-Jung-Kreis, baronem Wilhelmem von Kettelerem (1906–1938).

Kilka miesięcy po mianowaniu Hitlera kanclerzem i przejęciu władzy wiosną 1933 r. przez nacjonalistów zdał urząd referendarza. Pod wpływem Ernsta Niekischa (1889–1967) i Jordansa zrozumiał już w 1935 r., że zabicie Hitlera jest koniecznością polityczną, aby uniknąć katastrofalnego rozwoju politycznego.
Od 1936 r. Nikolaus Christoph von Halem pracował jako referent prasowy w Reichskommissar für die Preisbildung, instytucji nazistowskiego reżimu. W latach przed 1938 był berlińskim pośrednikiem Wilhelma von Kettelera przeciw dążeniom reżimu nazistowskiego do aneksji Austrii. Był wtajemniczony w plany Ketteler zamachu na Hitlera w przypadku aneksji Austrii. Według informacji jego brata, Halem w marcu 1938 r. przez kilka dni przebywał w Czechosłowacji, aby w przypadku niepowodzenia zamachu uniknąć schwytania przez gestapo.

W 1940 r. otrzymał posadę w przedsiębiorstwie przyjaciela hrabiego Huberta von Ballestrema (1910–1995). Posada ta pozwoliła mu na planowanie nowego zamachu na Hitlera. Zagraniczne podróże służbowe wykorzystywał do nawiązania kontaktów z antynazistowskimi kręgami w Anglii i innych miejscach.

Końcem 1939 r. został zdemaskowany jako zagorzały przeciwnik nacjonalizmu. Halem zaproponował pieniądze Josefowi Römerowi, aby znalazł zamachowców, którzy mogliby zlikwidować Hitlera. Gdy Römer został aresztowany i podczas tortur zdradził nazwisko Halema i innych spiskowców, Halem trafił 26 lutego 1942 r. do aresztu. Nikolaus Christoph von Halem przebywał potem w kilku więzieniach i obozach koncentracyjnych m.in. w Sachsenhausen. Dopiero w czerwcu 1944 r. wniesiono przeciw niemu oskarżenie przed Trybunałem Ludowym (niem. Volksgerichtshof). Z powodu zdrady skazano Halema na karę śmierci, którą wykonano 9 października w więzieniu Zuchthaus Brandenburg-Görden w Brandenburg an der Havel przez zgilotynowanie.

Literatura


  • Klaus von der Groeben: Nikolaus Christoph von Halem im Widerstand gegen das Dritte Reich. Böhlau, Wien/Köln 1990.

Linki