Oskar Loerke

Oskar Loerke (ur. 13 marca 1884 r. w Jungen (obecnie Wiąg koło Świecia); zm. 24 lutego 1941 r. w Berlinie) – niemiecki poeta należący do nurtu ekspresjonizmu i realizmu magicznego. (wyznania ewangelickiego)

Oskar Loerke
Oskar Loerke.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Julius Andreas (1849-1929), właściciel cegielni w Jungen, później rentier w Graudenz (obecnie Grudziądz), po 1918 r. mieszkał w Sprembergu (Łużyce Dolne); matka Amanda Wilhelmine (1857-1939), córka właściciela gospodarstwa rolnego Karla Flindta i Ernestine Luise Neumann.

Życiorys

Oskar Loerke otrzymał wcześnie wykształcenie muzyczne i uczęszczał do gimnazjum w Grudziądzu. Pod koniec nauki szkolnej zawarł znajomość z Hansem Kyserem, z którym wymieniał się pierwszymi próbami literackimi. Od 1903 r. studiował w Berlinie germanistykę, historię, filozofię i muzykę. Z powodu choroby, w lecie 1905 r. został urlopowany w semestrze zimowym, ale końcem roku pojawił się ponownie w Berlinie i w styczniu 1906 r. poznał przyszłą partnerkę życiową Clarę Westphal (1881–1953). W 1907 r. ukazało się jego opowiadanie Vineta. W marcu 1907 r. Loerke opuścił uniwersytet w Berlinie bez ukończenia studiów, chociaż napisał dwie prace, które planował jako dysertacje (Der Typ des deutschen Redefürsten, Die Philosophie Auguste Comtes).

Do 1914 r. żył w Berlinie jako wolny pisarz. W tym czasie podjął kilka podróży: do Harzu (1908), w Karkonosze (1909), do Paryża (1910), Alzacji i Schwarzwaldu (1911) i razem z przyjacielem trawlerem po Morzu Północnym. Ta ostatnia podróż znalazła odzwierciedlenie w powieści autobiograficznej Oger (1921). Dzienniki z podróży dają interesujący wgląd w poetycki proces jego rozwoju impresjonistycznego i wczesno ekspresjonistycznego. W 1913 r. otrzymał nagrodę Kleist-Preis (razem z Hermannem Essigiem). Pieniądze z nagrody umożliwiły mu podróż do Włoch i Algierii.

W latach 1910-1917 był członkiem berlińskiego towarzystwa Donnerstags-Gesellschaft, które stanowiło punkt spotkań artystyczno-intelektualnych Berlina, gdzie dyskutowano o literaturze, muzyce i malarstwie. Do towarzystwa należeli m.in. Emil Orlik, Emil Rudolf Weiß, Martin Buber, Gerhart Hauptmann i Walther Rathenau.

W tym czasie twórczość Oskara Loerke była pod wpływem Stefana George. W 1911 r. wydał pierwszy tom wierszy Wanderschaft. Od kwietnia do czerwca 1914 r. pracował w wydawnictwie teatralnym Felix Bloch Erben. Z powodu problemów sercowych został zwolniony podczas wojny ze służby wojskowej. W lipcu 1917 r. przydzielono go do służby garnizonowej w Królewcu, ale we wrześniu już go zwolniono i odtąd pracował jako lektor w wydawnictwie S. Fischer Verlag i poznał tu wielu znanych pisarzy m.in. Tomasza Manna. Po pierwszej wojnie światowej Loerke był zwolennikiem Maxa Herrmanna-Neiße i Waltera Rheinera.

Między 1920 a 1928 r. w Berliner Börsen-Courier ukazały się liczne eseje i recenzje Oskara Loerke. W latach 1929-1932 pisał także do czasopisma Die Kolonne.

W roku 1926 został członkiem Pruskiej Akademii Sztuki, a dwa lata później otrzymał w niej płatną posadę jako sekretarz Sekcji Poezji. W 1926 r. wygłosił wykłady na temat problemów formy w liryce. W latach od 1931 do 1937 organizował wieczory czytania w berlińskim wydawnictwie Rabenpresse.

Oskar Loerke interesował się także muzyką Jana Sebastiana Bacha i przygotowywał monografię na jego temat, której nie ukończył. Na jego temat opublikował eseje Wandlungen eines Gedankens über die Musik und ihren Gegenstand (1922) i Das unsichtbare Reich, Johann Sebastian Bach (1935). W obu dziełach połączył pewną symboliczną analizę dzieła z koncepcją estetyki sekularyzowanej. W 1938 r. kontynuował te muzyczno- filozoficzne prace w książce Anton Brückner – Ein Charakterbild.

W 1933 r. z powodu odrzucenia nacjonalizmu Oskar Loerke został wykluczony z Pruskiej Akademii Nauk. Potem jednak w październiku 1933 r. podpisał przysięgę posłuszeństwa Adolfowi Hitlerowi (być może, aby chronić swojego wydawcę, pochodzenia żydowskiego, Samuela Fischera) i stał się ponownie członkiem «oczyszczonego» oddziału Pruskiej Akademii Sztuki, Niemieckiej Akademii Poezji. Loerke wprawdzie zamieszkał ponownie w swoim domu w Berlin-Frohnau, ale w ostatnich latach życia był jednym z autorów czasopisma kontrolowanego przez Josepha Goebbelsa Das Reich.

Ponieważ reżim nacjonalistyczny zakazał większość pism Oskara Loerke, jest zatem uważany za przedstawiciela tak zwanej niemieckiej emigracji wewnętrznej.

Dzieła (wybór)

  • Vineta, 1907.
  • Der Turmbau, 1910.
  • Wanderschaft, 1911.
  • Die heimliche Stadt, 1921.
  • Der Oger, 1921.
  • Der längste Tag, 1926.
  • Der Silberdistelwald, 1934.
  • Der Wald der Welt, 1936.
  • Magische Verse, 1938.
  • Anton Bruckner. Ein Charakterbild, 1938.
  • Kärntner Sommer, 1939.

Literatura

  • Gebhard, Walter, "Loerke, Oskar" w Neue Deutsche Biographie 15 (1987), s. 55-58; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118728814.html#ndbcontent.
  • Hans-Josef Olszewsky: LOERKE, Oskar. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 5, Bautz, Herzberg 1993, ISBN 3-88309-043-3, s. 167–170.