Oswald Külpe

Oswald Külpe (ur. 3 sierpnia 1862 w Kandavie (Kurlandia, Łotwa); zm. 30 grudnia 1915 w Monachium) - niemiecki psycholog i filozof. W 1896 r. założył w Würzburgu »Instytut Psychologii«, który rozwinął się pod jego kierownictwem w »szkołę würzburską« psychologii myślenia. (wyznania ewangelickiego)

Oswald Külpe
Oswald Külpe.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Oswald (1812-88), notariusz we Frauenburgu (obecnie Saldus, Łotwa), syn pisarza gminnego Johanna Dietricha z Rygi i Therese N. N.; matka Natalie z domu Wittke (1833- n. 1897) z Talsen (obecnie Talsi, Łotwa); miał 9 rodzeństwa; kawaler.

Życiorys

Oswald Külpe ukończył w 1879 r. gimnazjum w Liepāji (niem. Libau) po czym przez półtorej roku pracował jako nauczyciel domowy. Od 1881 r. studiował historię i filozofię w Lipsku u Wilhelma Wundta. Po jednym semestrze przeniósł się do Berlina (1882/83), a po dwóch latach do Getyngi, gdzie był uczniem Georga Eliasa Müllera. W 1886 r. zdał egzamin nauczycielski z historii w Tartu (wówczas Dorpat) i wrócił do Lipska do Wundta, u którego w 1887 r. doktoryzował się dysertacją »Zur Theorie der sinnlichen Gefühle« (O teorii uczuć zmysłowych). W następnym roku habilitował się pracą »Die Lehre vom Willen in der neueren Philosophie« (Teoria woli w nowej filozofii). W latach 1887-94 był asystentem Wundta w »Instytucie Psychologii Eksperymentalnej«. W 1894 r. został profesorem filozofii i estetyki na uniwersytecie w Würzburgu, gdzie pozostał do 1909 roku. W 1896 r. założył tam »Instytut Psychologii«, który rozwinął się pod jego kierownictwem w »szkołę würzburską«. Dzięki badaniom eksperymentalnym dotyczącym psychologii myślenia szkoła zyskała międzynarodowe uznanie. Jej najważniejszymi przedstawicielami byli Karl Marbe, Narziss Ach, i Karl Bühler. Oprócz Narzissa Acha, Karla Marbe i Karla Bühlera jego uczniem był także Ernst Bloch. W 1909 r. jego asystentem był Kurt Koffka. W 1909 r. Oswald Külpe został następcą Benno Erdmanna na uniwersytecie w Bonn, a w 1914 r. przeniósł się do Monachium, gdzie został następcą Theodora Lippsa.

Główny obszar jego pracy stanowiła teoria poznania, w której reprezentował "realizm krytyczny". Głównym jego dziełem jest »Die Realisierung, Ein Beitrag zur Grundlegung der Realwissenschaften« (3 tomy, 1912/1920/1923), którego dwa ostatnie tomy wydał August Messer (1867-1937) na podstawie pozostawionej spuścizny. Teoria poznania Külpego opiera się na spekulatywnej psychologii świadomości.

Dzieła (wybór)

  • Zur Theorie der sinnlichen Gefühle, 1887 (Teoria uczyć zmysłowych).
  • Grundriss der Psychologie : auf experimenteller Grundlage, 1893 (Zarys psychologii na podstawach doświadczalnych).
  • Einleitung in die Philosophie, 1895 (Wprowadzenie do filozofii).
  • Die Philosophie der Gegenwart in Deutschland, 1902 (Filozofia współczesna w Niemczech) .
  • Immanuel Kant : Darstellung und Würdigung, 1907 (Immanuel Kant: Prezentacja i uznanie).
  • Die Realisierung, Ein Beitrag zur Grundlegung der Realwissenschaften, 1912.

Literatura

  • Wolfhart Henckmann: "Külpe, Oswald". W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 13, Duncker & Humblot, Berlin 1982, ISBN 3-428-00194-X, s. 209 (online).
  • Stephan Bitter: Oswald Külpe. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 30, Bautz, Nordhausen 2009, ISBN 978-3-88309-478-6, s. 822-846.

Linki