Otto Klemperer

Otto Klemperer, właściwie Otto Nossan Klemperer (ur. 14 maja 1885 we Wrocławiu; zm. 6 lipca 1973 w Zurychu) – niemiecki kompozytor i jeden z najwybitniejszych dyrygentów w XX wieku. (wyznanie mojżeszowe, w latach 1917-67 katolickie)

Otto Klempererminiatura
Otto Klemperer, ok. 1920.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Nathan (ur. 1846), właściciel sklepu z galanterią i pasmanterią w Berlinie w latach 1869–89, potem księgowy w Hamburgu, syn nauczyciela religii Abrahama w Pradze i Racheli Leipen;
  • Matka: Ida (ur. 1849), córka Nathana Salomona Nathana (1803–78, handlarz tytoniem w Hamburgu) z Eutin i Marianne Rée;
  • Dziadek: Israel Rée (1819–83), nauczyciel muzyki;
  • Żona: od 1919 śpiewaczka operowa Johanna Geißler (zm. 1956) z Kolonii;
  • Dzieci: syn i córka.

Życiorys i twórczość

Otto Klemperer spędził młodość w Hamburgu, gdzie uczęszczał do gimnazjum Johanneum i brał prywatne lekcje gry na fortepianie. Od 1901 roku studiował grę na fortepianie u Jamesa Kwasta, kompozycję u Hansa Pfitznera i teorię u Iwana Knorra w Konserwatorium dr Hocha we Frankfurcie nad Menem. W 1902 roku przeniósł się do Berlina, gdzie naukę kontynuował w Konserwatorium Klindwortha-Scharwenki u Philippa Scharwenki i Wilhelma Bergera. Edukację muzyczną Klemperer ukończył w 1905 roku w Konserwatorium Juliusa Sterna.

Jako dyrygent debiutował w 1906 roku w inscenizowanym przez Maxa Reinharda berlińskim wystawieniu opery Orfeusz w piekle Jakuba Offenbacha. Dzięki poleceniu Gustava Mahlera został w następnym roku kapelmistrzem i dyrektorem chóru w niemieckim teatrze Königlich Deutsches Landestheater w Pradze. W latach 1910-12 pracował w operze w Hamburgu, potem w 1913/14 był kapelmistrzem w Barmen i w latach 1914-17 w Strasburgu. Przez kolejne siedem lat piastował posadę generalnego dyrektora muzycznego w operze w Kolonii, a od 1924 do 1927 tę samą funkcję pełnił w operze w Wiesbaden. W tym czasie występował też gościnnie pierwszy raz w Rosji i Ameryce. Wraz z powołaniem w 1927 roku na kierownika muzycznego do berlińskiej Opery Krolla (Krolloper) rozpoczął się najwybitniejszy okres jego ówczesnej pracy artystycznej. Tutaj wykonywał dzieła współczesnych kompozytorów: Paula Hindemitha, Ernsta Křeneka, Igora Strawińskiego i Arnolda Schönberga, ale oferował też godne uwagi nowe interpretacje prac dawnych kompozytorów, zwłaszcza oper Amadeusza Mozarta. Oprócz tego w latach 1929-33 kierował Berlińskim Chórem Filharmonicznym (Philharmonischer Chor Berlin). Ostatnie dwa lata działalności Otto Klemperera w Berlinie związane były z Operą Państwową Unter den Linden.

Pomimo otrzymanego w 1932 roku Medalu im. Goethego, opuścił w 1933 roku Niemcy z powodu narastającego antysemityzmu. W tym samym roku znalazł w Stanach Zjednoczonych Ameryki nowe pole działania jako dyrygent orkiestry filharmonicznej w Los Angeles. Funkcję tę wykonywał do 1939 roku. W 1938 poświęcił się reorganizacji orkiestry symfonicznej w Pittsburghu. W następnym czasie odbywał także liczne podróże z występami gościnnymi, które zaprowadziły go do Ameryki Południowej, Rosji i Europy.

W 1947 roku wrócił do Europy, gdzie do 1950 kierował operą w Budapeszcie i w następnym dwudziestoleciu uzyskał wielkie uznanie jako dyrygent koncertowy. W 1959 roku został pierwszym dyrygentem Londyńskiej Orkiestry Symfonicznej, w 1964 objął takie same stanowisko w Filharmonii Nowojorskiej.

Otto Klemperer przez długi czas mieszkał w Zurychu. W 1970 roku przesiedlił się do Jerozolimy i przyjął tam obywatelstwo izraelskie. Z powodu częstych chorób i upośledzenia fizycznego zaprzestał w 1972 roku działalności publicznej.

Jako muzyk był pod silnym wpływem Gustava Mahlera, Igora Strawińskiego i Arnolda Schönberga. Z jego nazwiskiem łączy się wspomnienie o randze i sile wyrazu jego wykonań symfonii Ludwiga Beethovena, Antona Bruckner, Johannesa Brahmsa, a zwłaszcza Gustava Mahlera. Wiele interpretacji tego wybitnego dyrygenta zachowało się w nagraniach gramofonowych.

Jako kompozytor Otto Klemperer skomponował między innymi w latach 1962-69 6 symfonii, 9 kwartetów smyczkowych, z czego osiem w latach 1968-70 oraz około 100 pieśni z akompaniamentem fortepianowym. Poza tym napisał w 1906 Moje wspomnienia o Gustavie Mahlerze (Meine Erinnerungen an Gustav Mahler).

Literatura

  • Würz, Anton, "Klemperer, Otto" in: Neue Deutsche Biographie 12 (1979), S. 37-38 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118563181.html#ndbcontent

Linki

  • Otto Klemperer w Künste im Exil (online, dostęp 7.06.2020)

Licencja Creative Commons
Ten artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.