Otto Ludwig

Otto Ludwig (ur. 12 lutego 1813 w Eisfeld; zm. 25 lutego 1865 w Dreźnie) – niemiecki pisarz. (wyznanie ewangelickie)

Fotothek df rp-c 0200071 Triebischtal-Semmelsberg. Otto Ludwig, Porträt, Zeichnung (Stadtarchiv Meißen, Graphiksammlung)
Otto Ludwig.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Ernst (1777–1825), syndyk miejski i adwokat dworski; matka Sophie Christiane Otto (1791–1832); – ożenił się w Miśni w 1852 z Emilie Winkler (1825–1903); dzieci 2 synów: Juda (ur. 1852), Ernst Reinhold Otto (ur. 1854) i córka Cordelia (ur. 1858).

Życiorys i twórczość

Początkowo Otto Ludwig uczył się u Ludwiga Ambrunna, sekretarza swojego ojca. Od 1824 r. uczęszczał do szkoły miejskiej, gdzie rozwijał także swoje zdolności muzyczne. W latach 1828/1829 uczył się w gimnazjum w Hildburghausen. Inspiracje literackie zawdzięczał ojcu, który opublikował tomik wierszy, ale przede wszystkim matce, która wcześnie zapoznała go z dziełami Jeana Paula (1763–1825), E.T.A. Hoffmanna (1776–1822), Ludwiga Tiecka (1773–1853) i Williama Szekspira (ang. William Shakespeare, 1564–1616). Po śmierci matki Ludwig usiłował dzięki skromnemu spadkowi kontynuować naukę w liceum w Saalfeld, ale już w następnym roku wrócił do domu w Eisfeld, gdzie w pawilonie ogrodowym poświęcił się studiowaniu muzyki i literatury. W tym czasie powstały projekty oper romantycznych (Romeo i Julia i Signor Formica według E. T. A. Hoffmann). Końcem 1836 r. w Eisfeld założono teatr "Liebhabertheater", którego został kapelmistrzem i dramaturgiem. Na potrzeby teatru napisał i skomponował w 1836 r. operę Die Geschwister, która wystawiona została wiosną 1837 roku oraz w 1838 r. operę Die Köhlerin. Dzięki tym lokalnym sukcesom otrzymał trzyletnie stypendium księcia Saksonii-Meiningen na studia muzyczne u Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego (1809–1847) w Lipsku, gdzie udał się jesienią 1839 roku. Dla Ludwiga, którego kompozycje wykazywały wpływ prac Wolfganga Amadeusa Mozarta (1756–1791) i Josepha Weigla (1766–1846), a pieśni pokrewieństwo z twórczością Johanna Friedricha Reichardta (1752–1814), życie muzyczne w Lipsku pozostało obce, a dodatkowo nie zyskał uznania Mendelssohna. Od wiosny 1840 r. cierpiał z powodu obrzęku palców, co utrudniło mu grę na fortepianie. Z tego też powodu zrezygnował z dalszych studiów i wrócił do Eisfeld.

Po rozpoczętej pracy nad dramatem pt. Der Engel von Augsburg, którego bohaterką była Agnes Bernauer (ok. 1410–1435) napisał w 1841 r. nowelę Die Emanzipation der Domestiken, gdzie zawarł satyrę o ruchu literackim Młode Niemcy (niem. Junges Deutschland). Przesłał ją księciu, aby usprawiedliwić swój zwrot ku literaturze. W wyniku tego książę, dzięki ocenie pisma przez Ludwiga Bechsteina (1801–1860), przedłużył mu stypendium do 1843 roku.

Latem 1842 r. Otto Ludwig udał się ponownie do Lipska, gdzie poznał wkrótce Heinricha Laube (1806–1884), który opublikował w 1843 r. jego Die Emanzipation der Domestiken w czasopiśmie Zeitschrift für die Elegante Welt. W Lipsku ukończył dramat Der Engel von Augsburg, napisał nowele Maria i Die wahrhaftige Geschichte von den drei Wünschen będącą jednocześnie baśniowym i realistycznym przedstawieniem jego życia w Lipsku oraz jedyną komedię Hans Frei. Ponieważ próby wydania prozy oraz kontakty z teatralną sceną lipską nie powiodły się przeprowadził się w 1843 r. do Drezna. Po śmierci wujka w sierpniu tegoż roku otrzymał po nim połowę spadku, co umożliwiło mu dalszą pracę po kończącym się stypendium. Dzięki temu zamieszkał w Miśni, gdzie poświęcił się pracy pisarskiej. Powstała tam nowela Buschnovelle, w której konfrontował marzenie z rzeczywistością i projekt dramatu Friedrich II. von Preußen. Jednak nadzieja na wystawienie tej sztuki w Lipsku nie spełniła się. Również inne plany związane z teatrem nie powiodły się m.in. wystawienie sztuki Der Engel von Augsburg w Dreźnie, czego powodem był wzgląd na bawarski dwór panujący. Powstała w 1845 sztuka Die Rechte des Herzens, która poruszała tematykę polsko-niemiecką, również nie została wystawiona z powodu toczącego się w Krakowie powstania. Ludwig posłał ją końcem 1845 r. dramaturgowi teatru drezdeńskiego Eduardowi Devrientowi (1801–1877), który uczynił ją znaną przez prywatne czytanie w drezdeńskim towarzystwie. Za namową Devrienta udał się na trzy miesiące do Drezna, gdzie poznał m.in. Karla Gutzkowa (1811–1878), nowego dramaturga teatru. Po powrocie do Miśni kontynuował rozpoczęte w 1845 r. prace nad tragediami Das Fräulein von Scuderi i Die Pfarrose. Devrient nakłonił go w 1846 r. do ponownego opracowania sztuki Der Erbförster, której pierwsza wersja została wystawiona w lecie 1849 r. w teatrze dworskim w Dreźnie. Za radą Devrienta zamieszkał jesienią tegoż roku ostatecznie w Dreźnie. Po sukcesie sztuki w marcu 1850 r. został przyjęty do kręgu Drezdeńskiego Towarzystwa Poniedziałkowego (Dresdner Montagsgesellschaft), które założył w 1845 r. Ferdinand von Hiller (1811–1885). Towarzystwo, którego spotkania odbywały się co poniedziałek w "Engels Restauration und Billard" na placu Postplatz, pierwotnie nosiło nazwę "Hillerkränzchen". Należeli do niego m.in. Berthold Auerbach (1812–1882), Eduard Bendemann (1811–1889), Eduard Devrient, Gustav Freytag (1816–1895), Karl Gutzkow, Karl Gustav Helbig (1800–1875), Hermann Hettner (1821–1882), Julius Hübner (1806–1882), Fanny Lewald (1811–1889), Ernst Ferdinand Oehme (1797–1855), Martin Wilhelm Oppenheim (1781–1863), Carl Gottlieb Reißiger (1798–1859), Ludwig Richter (1803–1884), Ernst Rietschel (1804–1861), Oskar Xaver Schlömilch (1823–1901), Julius Schnorr von Carolsfeld (1794–1872), Robert Schumann (1810–1856), Gottfried Semper (1803–1879), David Simonson (1831–1896), Moritz Steinla (1791–1858) i Richard Wagner (1813–1883).

Jesienią 1850 r. Otto Ludwig rozpoczął prace nad tragedią Die Makkabäer, którą pod wpływem krytyki Devrienta w istotny sposób zmodyfikował. W 1852 r. sztuka ta została wystawiona w Wiedniu, a potem w Dreźnie i Berlinie. Ludwig usiłował w niej ukazać tragedię narodu w zwierciadle tragedii rodziny i umotywować ją psychologicznie w bezpośrednim nawiązaniu do podania biblijnego. Postaci zwycięskiego bohatera Judaha przeciwstawił ofiarę matki Leah i osiągnął przez to odejście gnębiciela. Sztuka ta pozostaje w sprzeczności z Judith Friedricha Hebbela (pol. Fryderyk Hebbel, 1813–1863), któremu chciał się już przeciwstawić kreując postacie Agnes Bernauer w Der Engel von Augsburg i stolarza Antona w Der Erbförster.

Po odejściu Devrienta z Drezna Ludwig nie ukończył żadnego z zaprojektowanych dramatów. Nie tylko zakończenie tej współpracy na to wpłynęło, lecz także pogorszenie jego zdrowia (szkorbut, nerwobóle i reumatyzm). W 1855 r. rozpoczął prace nad książką Shakespeare Studien. W Dreźnie napisał także m.in. Zwischen Himmel und Erde (1856) i Die Heiterethei und ihr Widerspiel (1857). Opowiadanie Zwischen Himmel und Erde uważane jest za jego najważniejsze dzieło. Historia literatury zalicza je do epoki między romantyzmem a naturalizmem, do tzw. realizmu poetyckiego. Akcja opowiadania rozgrywa się w drobnomieszczańskim środowisku rodziny dekarza. Jest to dramat trójkąta, historia morderstwa, w której dwaj bracia spierają się o dziewczynę, o imieniu Christiane. Jeden z braci tragicznie ginie, a drugi przez całe dalsze życie cierpi z powodu wyrzutów sumienia.

Od 1860 r. Otto Ludwig, z powodu choroby, wycofał się z życia publicznego. Po jego śmierci 25 lutego 1865 w Dreźnie o wydanie jego pism troszczyła się jego córka Cordelia. W Dreźnie pozostał znaną postacią o czym świadczy wystawienie sztuki Torgauer Heide (1844) z okazji otwarcia 13 września 1913 r. teatru "Neues Königliches Schauspielhaus".

Dzieła (wybór)

Proza

  • Die wahrhaftige Geschichte von den drei Wünschen, 1842 (baśń).
  • Die Emanzipation der Domestiken, 1843 (opowiadanie).
  • Maria, 1843 (opowiadanie wydane pośmiertnie).
  • Zwischen Himmel und Erde, 1856 (opowiadanie).
  • Die Heiterethei und ihr Widerspiel, Aus dem Regen in die Traufe, 1857.
  • Studien, 1860.
  • Shakespeare Studien, 1871.

Dramaty

  • Torgauer Heide, 1844.
  • Das Fräulein von Scuderi, (na podstawie opowiadania E. T. A. Hoffmanna), 1847.
  • Der Erbförster : Trauerspiel in 5 Aufzügen, 1850 (prapremiera), 1853 (publikacja) (pol. tłum. Stanisław Reich U leśnych rubieży : tragedya w 5 aktach, 1910).
  • Die Makkabäer, 1854.

Wiersze

  • Auf bunten Blumenmatten
  • Du standst im goldnen Abendschein
  • Ein Hüttchen steht im Odenwald
  • Es windet zwischen Hügeln
  • Gestern ruht ich an der Quelle
  • Ich gehe umher in Träumen
  • Ich ging im nächtgen Schweigen
  • O Lindbaum, du treuer
  • O wie ists möglich dann
  • Sag mir, so sprach die Spröde
  • Selig dem die Götter geben
  • Wie ruht sich’s doch an deiner Brust
  • Zwei liebten sich und wolltens sichs nicht sagen
  • Liebe
  • Der Unzufriedene
  • Bescheid
  • Frühlingstrunkenheit
  • Zerknirschung
  • Des Knaben Lied
  • Stimmen der Warnung

Eseje

  • Mein Verfahren beim poetischen Schaffen
  • Das Farben- und Formenspektrum

Literatura

  • Felix Bamberg: "Ludwig, Otto" w: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 19, Duncker & Humblot, Leipzig 1884, s. 602–612 (online).
  • Friedrich Nemec, Pramod Talgeri: "Ludwig, Otto" w: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 15, Duncker & Humblot, Berlin 1987, s. 432–435 (online).

Linki

  • Manfred Altner: Ludwig, Otto w: Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde (Hrsg.): Sächsische Biografie (online)