Paul Hinschius

Paul Hinschius (ur. 25 grudnia 1835 w Berlinie; zm. 13 grudnia 1898 tamże) - niemiecki nauczyciel prawa kościelnego i polityk. (wyznanie ewangelickie)

Paul Hinschius. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia ↑

Ojciec Franz (zm. 1877), doktor prawa, tajny radca, adwokat i notariusz w Berlinie; matka N. N.; - ożenił się w 1868 z Luise Strohmeyer (1845-1914); miał córkę Paulę.

Życiorys ↑

Hinschius ukończył »Gymnasium zum Grauen Kloster« w Berlinie, po czym studiował prawoznawstwo w latach 1852-54 w Berlinie i Heidelbergu. W 1855 r. doktoryzował się w Berlinie u Aemiliusa Ludwiga Richtera dysertacją »De iure patronatus regio«. Od 1855 do 1862 r. pracował jako auskultator, referendarz i asesor sądowy. W 1859 r. habilitował się w Berlinie pracą z zakresu prawa kościelnego i procesu cywilnego. Prawo kościelne stało się jego głównym polem działania. Odbyte w latach 1860-62 podróże do Włoch, Hiszpanii, Francji, Anglii, Szkocji, Irlandii, Holandii, Belgii i Szwajcarii służyły przygotowaniu krytycznego wydania dekretaliów Pseudo-Izydora, które ukazały się w 1863 r. pt. »Decretales Pseudo-Isidorianae et Capitula Angilramni«.

Dekretalia Pseudo-Izydora są najbardziej obszernym i wpływowym średniowiecznym kościelnym fałszerstwem powstałym w IX wieku w dzisiejszej wschodniej Francji. Obejmują one przynajmniej cztery kościelno-prawne zbiory: falsyfikat hiszpańskiego zbioru tekstów z soborów i listów papieskich od IV do VIII w. (Hispana Gallica Augustodunensis), zbiór sfałszowanego prawodawstwa od VI do IX w. (Capitularia Benedicti Levitae), zbiór procesowego prawa karnego (Capitula Angilramni), które podobno papież Hadrian I (zm. 795) przekazał biskupowi Moguncji Angilramowi (zm. 791) oraz zbiór ok. 100 sfałszowanych listów papieskich, z których większa część przypuszczalnie ma pochodzić od rzymskich biskupów z pierwszych trzech wieków. Pewien biskup Isidorus Mercator (stąd nazwa Pseudo-Izydor) określa siebie jako autora tego zbioru. Istnienie biskupa Isidorusa Mercatora nigdzie nie jest udokumentowane. Do dzisiaj nie wiadomo kto stoi za tym fałszerstwem. Wydaje się jedynie pewne, że fałszerstwo miało miejsce między 847 a 852 rokiem w ówczesnej prowincji kościelnej Reims. Powodem fałszerstwa przypuszczalnie była sytuacja w państwie frankońskim w połowie IX wieku. W zdetronizowaniu Ludwika I Pobożnego istotną rolę odegrali m.in. biskupi Agobard z Lyonu, Ebon z Reims i Jessé z Amiens, którzy utracili swoje lukratywne stanowiska, zostali wypędzeni, a nawet uwięzieni (np. Ebon). Do kręgu, w którym należy upatrywać fałszerzy należał także opat Wala z Corbie. Jest prawdopodobne, że te wydarzenia odegrały zasadniczą rolę w fałszerstwie, gdyż w interesie oskarżonych było uniknięcie karnego procesu cywilnego, a odpowiadanie w kościelnym procesie. Fałszerze poprzez papieży męczenników głosili, że każdy oskarżający biskupa musi liczyć się z wiecznym potępieniem i ogniem piekielnym, oskarżony biskup może wybrać swojego sędziego, odwołać się do biskupa Rzymu, i inne, co czyniło proces lub skazanie biskupa niemożliwym. Już papież Mikołaj I Wielki (820-867) wykorzystał ten tekst do wykazania swojej władzy papieskiej twierdząc, że biskupi mogą być sądzeni tylko przez papieża jako głowę Kościoła. Fałszerstwo to pomogło w XII w. w przejęciu władzy przez papieży nad cesarzami i królami oraz kontroli nad biskupami.

W 1863 r. Hinschius został powołany jako profesor nadzwyczajny na uniwersytet w Halle, od 1865 r. tę samą funkcję pełnił na uniwersytecie w Berlinie, od 1868 r. był profesorem zwyczajnym w Kilonii. W 1872 r. wrócił do Berlina, gdzie pracował do śmierci jako profesor zwyczajny prawa kościelnego. Powołanie do Berlina nastąpiło za namową pruskiego ministra kultu Adalberta Falka, który potrzebował wybitnego znawcę katolickiego prawa kościelnego jako doradcę w powstałej po I soborze watykańskim (1869-1870) »walce kulturowej« (niem. Kulturkampf) między państwem i Kościołem katolickim.

Hinschius ściągnął na siebie uwagę Falka dzięki dwom publikacjom z 1871 roku: »Die Stellung der deutschen Staatsregierungen gegenüber den Beschlüssen des vatikanichen Konzils« (Stanowisko niemieckiego rządu wobec postanowień soboru watykańskiego) i »Die päpstliche Unfehlbarkeit und das vatikanische Konzil« (Nieomylność papieska a sobór watykański). Później napisał kilka pism dotyczących prawodawstwa państwowo-kościelnego. Ukoronowaniem jego pracy naukowej było niedokończone dzieło »Das Kirchenrecht der Katholiken und Protestanten in Deutschland« (6 tomów, 1869-97, Prawo kościelne katolików i protestantów w Niemczech).

Hinschius stał na gruncie historycznej szkoły prawa i posiadał zdumiewającą wiedzę prawniczą i historyczną. Jako prawnik uznawał wyższość prawa państwowego nad prawem kościelnym. To wyjaśnia jego stronnicze wypowiedzi w »walce kulturowej«, którą widział jako odwieczną walkę między państwem i Kościołem, w której mogą być tylko okresy rozejmu, a nie może powstać trwały pokój. Oprócz pracy naukowej znajdował czas na życie publiczne. W latach 1872-78 i 1889-90 był deputowanym do Reichstagu. W Izbie Panów (niem. Herrenhaus) reprezentował w latach 1871-72 Uniwersytet Kiloński i w latach 1889-98 Uniwersytet Berliński. Oprócz tego był członkiem synodów prowincjonalnych i reprezentacji zborów kościelnych.

Jego uczniem był Carl Max Schultzenstein (1847-1922).

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑

Linki ↑