Paul Kahle

Paul Ernst Kahle (ur. 21 stycznia 1875 w Olsztynku (wówczas niem. Hohenstein); zm. 24 września 1964 w Düsseldorfie) – niemiecki teolog ewangelicki, orientalista i współwydawca trzeciej wersji Biblii Hebraica Rudolfa Kittela (1853–1929).

Paul Kahle
Paul Kahle.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Ernst (1849–1916), teolog, dyrektor gimnazjum, od 1904 prowincjonalny radca szkolny w Gdańsku; matka Bertha z domu Schmidt (1853–1943); – ożenił się w Gießen w 1917 z Marie z domu Gisevius (1893–1948); miał 5 synów.

Życiorys

Paul Kahle uczęszczał do szkół w Olsztynie, Olsztynku, Tylży i Gdańsku. Od 1894 r. studiował teologię ewangelicką i języki semickie na uniwersytetach w Marburgu i Halle. W 1898 r., dzięki dysertacji pt. Textkritische und lexikalische Bemerkungen zum samaritanischen Pentateuchtargum, otrzymał w Halle stopień doktora filozofii. W tym samym roku zdał w Gdańsku pierwszy egzamin teologiczny. Następnie studia kontynuował w Berlinie, dzięki stypendium przebywał pół roku w Londynie, Cambridge i Oksfordzie. Od 1899 do 1901 r. brał udział w seminarium dla duchownych w Wittenberdze. W 1901 r. zdał w Gdańsku drugi egzamin teologiczny. Otrzymane stypendium z fundacji Wormser Lutherstiftung wykorzystał na prowadzenie badań w Berlinie. W 1902 r. uzyskał w Halle, dzięki pracy pt. Der masoretische Text des Alten Testaments nach der Überlieferung der babylonischen Juden, tytuł licencjata teologii.

W tym samym roku został pastorem i zastępcą kierownika szkoły niemieckiej w Braiła w Rumunii. W latach 1903–1908 przebywał w Kairze, gdzie był pastorem zboru niemieckiego oraz zbudował szkołę niemiecką. W wolnym czasie prowadził tam badania dotyczące nowej arabskiej poezji ludowej. Po habilitacji z zakresu orientalistyki w 1909 r. w Halle prowadził tam wykłady jako Privatdozent. W 1914 r. został profesorem na uniwersytecie w Gießen, a w 1923 r. powołano go na uniwersytet w Bonn, gdzie zaniedbane dotychczas seminarium orientalistyczne zyskało dzięki niemu renomę międzynarodową. Po 1933 r. wspierał licznych zagranicznych i żydowskich uczniów, co spowodowało, że nie otrzymał w 1935 r. powołania na uniwersytet w Berlinie „z przyczyn światopoglądowych”. Pomimo tego pozostał przewodniczącym Deutsche Morgenländische Gesellschaft i w latach 1936–38 organizował spotkania orientalistów (Orientalistentag). W listopadzie 1939 r. został zawieszony w pracy, ponieważ jego żona pomogła w sprzątaniu pewnej znajomej Żydówce po tzw. Nocy kryształowej (Reichskristallnacht) i została zadenuncjowana. W styczniu 1939 r. zwolniono go z uniwersytetu i w kwietniu emigrował razem z rodziną do Anglii, gdzie w Oksfordzie mógł kontynuować prace badawcze. W 1940 r. uniwersytet w Halle odebrał mu tytuł doktora. Po wojnie został zrehabilitowany. W 1947 r. przeszedł w Bonn na emeryturę, ale zachował obywatelstwo angielskie i mieszkanie w Londynie. Wprawdzie prowadził gościnne wykłady w Bonn i Münster, ale wrócił do Niemiec dopiero w 1963 r. i zamieszkał w Düsseldorfie. Podróże prowadziły go często do Francji, Włoch, Hiszpanii i w 1955 r. do Pakistanu.

Badania i poglądy

Badania Kahle dotyczyły przede wszystkim historii tekstu hebrajskiego Starego Testamentu i jego starych wersji. Dzięki gruntownym badaniom starych hebrajskich rękopisów Biblii, a w szczególności fragmentów pochodzących z genizy w synagodze w Kairze mógł wyjaśnić rozwój palestyńskiej, babilońskiej i tyberiadzkiej wokalizacji i odróżnić je od tyberiadzkiego ukonstytuowanego przekazu tekstu Biblii masoretów. Na podstawie Kodeksu Leningradzkiego (wraz z Masora parva) opracował trzecie wydanie Biblii Hebraica Rudolfa Kittela (1853–1929), w czym pomagali mu Otto Eissfeldt (1887–1973) i Albrecht Alt (1883–1956).

Badał także historię tekstu Targumy (przekład Starego Testamentu na język aramejski) na podstawie najstarszych rękopisów i postawił tezę, że jej język odpowiada językowi aramejskiemu, którym posługiwano się w Palestynie w czasach Jezusa. Także w przypadku Septuaginty przyjął, że jej różne wersje lokalne poprzedzały oficjalne greckie wydanie Starego Testamentu. Ponieważ było to sprzeczne z panującymi poglądami, pogląd jego prowadził do wielu kontrowersji. Teoria Paula Kahle, że hebrajski tekst Biblii jest efektem długotrwałego rozwoju znalazła potwierdzenie w odnalezionych rękopisach znad Morza Martwego.

Dzieła (wybór)

  • Textkritische und lexikalische Bemerkungen zum samaritanischen Pentateuchtargum (dysertacja), Halle 1898.
  • Der masoretische Text des AT nach der Überlieferung der babylonischen Juden, (dysertacja), Halle 1902.
  • Masoreten des Ostens., BWAT 15, Leipzig 1913.
  • Das Krokodilspiel (Liʿb et-Timsâḥ) ein egyptisches Schattenspiel nach alten Handschriften und modernen Aufzeichnungen herausgegeben und bearbeitet. W: Nachrichten von der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Philologisch-historische Klasse aus dem Jahre 1915. Weidmannsche Buchhandlung, Berlin 1916, s. 288–359.
  • Der Leuchtturm von Alexandria: Ein arabisches Schattenspiel aus dem mittelalterlichen Ägypten. Kohlhammer, Stuttgart 1930.
  • Der hebräische Bibeltext seit Franz Delitzsch, 1961.
  • Die Kairoer Genisa, Berlin 1962.
  • Bonn University in Pre-Nazi and Nazi Times, 1923 - 1939: The Experience of a German Professor, Private Printing, London 1945.

Literatura

  • Johann W. Fück: Kahle, Paul w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 11, Duncker & Humblot, Berlin 1977, ISBN 3-428-00192-3, s. 24 f. (online).