Paul Laband

Paul Laband (ur. 23 maja 1838 we Wrocławiu (wówczas niem. Breslau), zm. 23 marca 1918 w Strasburgu) – niemiecki prawnik, który jako pierwszy opracował nowe prawo państwowe Rzeszy Niemieckiej w sposób czysto prawniczy, pomijając przy tym polityczne i historyczne rozważania. (wyznanie mojżeszowe, od 1857 ewangelicko-reformowane)

Genealogia ↑

Ojciec Ludwig, doktor medycyny, lekarz we Wrocławiu, pochodził z Górnego Śląska; matka Johanna Schnitzler; kawaler.

Życiorys ↑

Paul Laband ukończył Gimnazjum im. Fryderyka (Friedrichsgymnasium) we Wrocławiu. Po studiach prawniczych na uniwersytetach we Wrocławiu, Heidelbergu i Berlinie został w 1858 r. we Wrocławiu doktorem prawa. W rodzinnym mieście został referendarzem w sądzie. W 1861 r. habilitował się w Heidelbergu pracą »Beiträge zur Kunde des Schwabenspiegels«, dotyczącą praw zawartych w »Zwierciadle saskim« i został tam Privatdozentem. W 1864 r. powołano go na uniwersytet do Królewca jako profesora nadzwyczajnego prawa państwowego, a już od 1866 r. jako profesor zwyczajny kierował tamtejszą Katedrą Prawa. Po sześciu latach otrzymał powołanie na uniwersytet do Strasburga (1872), gdzie uczył prawa państwowego aż do emerytury. W Strasburgu był członkiem rady państwowej Alzacji-Lotaryngii (1880-1911) i Pierwszej Izby Landtagu Alzacji-Lotaryngii.

Badania naukowe Labanda dotyczyły początkowo średniowiecznego prawa niemieckiego i prawa handlowego. Do nich należy praca dotycząca historii prawa jego śląskiej ojczyzny:»Die Magdeburger Rechtsquellen zu akademischem Gebrauch herausgegeben«. Od 1865 do 1898 r, był współwydawcą czasopisma zajmującego się prawem handlowym »Zeitschrift für das gesamte Handelsrecht«. Jednak już wkrótce prawo państwowe stało się centrum jego zainteresowań. W 1871 r. ukazała się jego książka »Das Budgetrecht nach der preußischen Verfassungsurkunde«, w której pierwszy raz rozróżnił prawo w sensie materialnym i formalnym. Polityczną istotną konsekwencją tego rozróżnienia jest, że budżet nie ma materialnej siły prawnej, lecz ustala tylko porozumienie między rządem a reprezentacją narodu o odpowiedniości i konieczności wydatków. W latach 1876-82 ukazało w się jego główne trzytomowe dzieło »Das Staatsrecht des Deutschen Reiches« stanowiące pierwsze naukowe całościowe przedstawienie nowego prawa państwowego Rzeszy Niemieckiej i pomimo licznych prac konkurencyjnych stało się standardem w tym przedmiocie. Do 1911 r. ukazało się pięć kolejnych wydań, z których każde zostało gruntownie ponownie opracowane.

Dzieła (wybór) ↑

  • Beiträge zur Kunde des Schwabenspiegels. Berlin 1861.
  • Das Magdeburg-Breslauer systematische Schöffenrecht. Berlin 1863.
  • Jura Prutenorum. Königsberg 1866.
  • Magdeburger Rechtsquellen. Königsberg 1869.
  • Die vermögensrechtlichen Klagen nach den sächsischen Rechtsquellen des Mittelalters. Königsberg 1869.
  • Das Budgetrecht nach den Bestimmungen der preußischen Verfassungsurkunde. Berlin 1871.
  • Das Staatsrecht des Deutschen Reichs. 3 tomy, Laupp, Tübingen 1876–1882.
  • Die Wandlungen der deutschen Reichsverfassung. Dresden 1895.
  • Der Streit über die Thronfolge im Fürstentum Lippe. Berlin 1896.

Literatura ↑

  • Manfred Friedrich: Laband, Paul w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 13, Duncker & Humblot, Berlin 1982, ISBN 3-428-00194-X, s. 362.

Linki ↑

Autor: Roman Penkała