Paul Sérusier

Paul Sérusier (ur. 9 listopada 1864 w Paryżu, zm. 7 października 1927 w Morlaix) – francuski malarz postimpresjonistyczny, założyciel grupy nabistów.

Paul Sérusier, ok. 1890. Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Le Talisman (1888), Muzeum Orsay w Paryżu. Źródło: Wikimedia Commons

Paul Sérusier urodził się w rodzinie należącej do klasy średniej. Jego ojciec pracował w przemyśle perfumeryjnym i zapewnił mu klasyczną edukację. W latach 1875–83 Sérusier uczęszczał do liceum Condorcet w Paryżu. Po krótkim okresie pracy w towarzystwie znajomego ojca, rozpoczął w 1885 roku naukę malarstwa w Académie Julian, gdzie poznał Maurice'a Denis'a (1870–1943)

Lato w 1888 roku spędził w pensjonacie Gloanec w Pont-Aven, w Bretanii, miejscowości która przyciągała wielu francuskich i zagranicznych artystów. Tam zwrócił uwagę na małą grupę artystów skupioną wokół Émile'a Bernarda i Paula Gauguina. Nawiązał kontakt z nimi i nawet otrzymał od Paula Gauguina bezpłatną lekcję. Gauguin zachęcił Sérusiera do pozbycia się naśladowniczego malowania, użycia czystych i żywych kolorów, realizacji swoich wizji i nadawania swoim obrazom własnej dekoracyjnej i symbolicznej logiki.

Do Paryża Sérusier wrócił z małym obrazem namalowanym według wskazówek Gauguin i pokazał go z entuzjazmem swoim kompanom, dzieląc się z nimi jednocześnie nowymi pomysłami otrzymanymi od Gauguina. Obraz nazwano Le Talisman (Talizman). Rozwinęły się liczne debaty między nim a innymi studentami. Latem 1889 roku Sérusier wrócił w rejon Pont-Aven i zamieszkał razem z Paulem Gauguinem, Charles'em Filigerem i Meyerem De Haanem w miasteczku Pouldu, w oberży Marie Henry, która stała się szybko ogniskiem szkoły z Pont-Aven (l'École de Pont-Aven).

Louise ou la servante bretonne (1890). Źródło: Wikimedia Commons

Teraz powstała grupa nabistów, do której należeli Pierre Bonnard, Maurice Denis, Henri-Gabriel Ibels i Paul-Élie Ranson (nabis w języku hebrajskim znaczy prorok, wieszcz). Członkowie grupy spotykali się regularnie, aby rozmawiać o teorii sztuki, symbolizmie, okultyzmie i ezoteryce. Później do grupy dołączyli Armand Seguin, Édouard Vuillard i Ker-Xavier Roussel. Po wyjeździe Gaugina w 1891 roku na Tahiti, związki grupy rozluźniły się i każdy obrał indywidualny kierunek. W lecie 1891 roku Sérusier opuścił Pont-Aven oraz Pouldu i zamieszkał w Huelgoat, gdzie wrócił w lecie 1892 roku i poznał polską aktorkę Gabrielę Zapolską. W tym czasie malował krzepkie postacie bretońskich chłopów. Jego paleta zmieniła się, nie używał już czystych kolorów, lecz mieszał je z szarą barwą. Począwszy od 1893 roku mieszkał z Gabrielą Zapolską na wsi w Châteauneuf-du-Faou w departamencie Finistère.

Paul Sérusier spędzał zimy w Paryżu, pracując ze swoim przyjacielem aktorem i reżyserem Lugné-Poe, założycielem Théâtre de l'Œuvre. Wielu z artystów z grupy nabistów, włącznie z Sérusierem, pracowało nad dekoracjami i kostiumami teatru symbolicznego. W tej pracy, artyści wyrażali ich ideał upraszczania i syntezy kilku środków ekspresji. Od 1892 roku Sérusier wystawiał regularnie swoje prace w paryskiej galerii Le Barc de Boutteville'a.

Ève Bretonne ou Mélancolie (ok. 1891). Źródło: Wikimedia Commons

W 1895 roku podróżował na zaproszenie Jana Verkade do klasztoru benedyktyńskiego w Beuron, w Niemczech. Mnisi-artyści z klasztoru przekonani byli, że prawa piękna są boskie i ukryte tajemniczo w naturze i mogą być objawione tylko artystom z poczuciem proporcji i harmonii formy. Po powrocie do Paryża usiłował przekonać swoich przyjaciół do tej nowości i jej znaczenia, lecz to mu się nie udało i Sérusier zdystansował się od nich. Po kilku podróżach do Beuron zastosował doktrynę mnichów rozwijając sztukę opartą na kalkulacjach i pomiarach.

Te późne studia na temat sztuki egipskiej, włoskich prymitywistów i średniowiecznych gobelinów skłoniły go do tworzenia dzieł dekoracyjnych.

Od 1908 roku Sérusier uczył w 'Académie Ranson w Paryżu. W 1923 roku opublikował krótki traktat ABC de la peinture (ABC malarstwa), w którym rozwinął teorię krzywych i prostych kształtów, teorię kolorów i metodę poszukiwania kolorów stłumionych. Jest to pamiętnik wszystkich jego poszukiwań estetycznych.

22 lutego 1912 roku Paul Sérusier poślubił w kościele Saint-Sulpice w Paryżu malarkę Marguerite Gabriel-Claude (1879–1960), córkę oficera armii.

Twórczość Paula Sérusiera wywarła wpływ na wielu artystów m.in. szwajcarskiego malarza Cuno Amieta.

Jego prace można podziwiać m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Orsay w Paryżu, Nowej Pinakotece w Monachium, Muzeum Sztuk Pięknych w Brest, Musée d'art moderne André-Malraux w Le Havre. W 2021 roku planowane jest otwarcie muzeum poświęconego Paulowi i Marguerite Sérusier w Châteauneuf-du-Faou (Finistère).

Dzieła (wybór)

Les Laveuses à la Laïta (1892). Źródło: Wikimedia Commons

• Les blés verts au Pouldu, 1890;
• Rochers au Pouldu, 1890;
• Les Porteuses de linge ou Le Passage du ruisseau, 1897;
• Les Porteuses d'eau ou La Fatigue, 1897;
• La Sainte-Face, 1904;
• Les Trois Fileuses, 1918;
• Les batteurs de blé noir, 1919.

Literatura

• Charles Chassé: Les Nabis et leur temps, Lausanne, La Bibliothèque des Arts, 1960.
• Virginie Foutel: Sérusier, un prophète, de Paris à Châteauneuf-du-Faou, Éditions Locus Solus, 2014. (ISBN 978-2-36833-034-0).

Linki

• Paul Sérusier w fr.wikipedia.org (online).