Édith Piaf

Édith Piaf, właściwie Édith Giovanna Gassion (ur. 19 grudnia 1915 w Paryżu; zm. 10 października 1963 w Grasse) – francuska piosenkarka, autorka tekstów i aktorka. Klasykę jej repertuaru stanowiły między innymi piosenki La Vie en rose, Non, je ne regrette rien, Hymne à l'amour, Mon légionnaire, La Foule, Milord, Mon Dieu czy L'Accordéoniste. Śpiewane przez artystkę piosenki – jak powiedziała – to „jej ciało, krew, umysł, serce i dusza”. W nich wyrażała tęsknotę za prawdziwą miłością, która zawsze przed nią uciekała. Ujęła to w słowach: „Nigdy nie mogłam długo zatrzymać w ramionach tego, którego kochałam. Być może dlatego, że nigdy nie byłam tą, którą nazywa się piękną kobietą. Wiedziałam to i cierpiałam z tego powodu i żądałam zadośćuczynienia za to.” Wśród licznych jej kochanków byli Yves Montand, Eddie Constantine, Charles Aznavour i George Moustaki, których była mentorką, i którym utorowała drogę na estrady.

Interpretacje i zaskakujący głos wokalistki inspirowały licznych kompozytorów. Przeniknęła do naszych domów z duszą ulicy, jak napisał Jean Cocteau.

Édith Piaf w 1961. Źródło: Wikimedia Commons

Rodzina

Édith Piaf urodziła, się według legendy pewnego dziennikarza i podtrzymywanej przez samą piosenkarkę, 19 grudnia 1915 roku w Paryżu, w budynku przy rue de Belleville nr 70 w XX dzielnicy. Według tego mitu poród odbył się na schodach budynku, a odebrał go przypadkowy policjant.

Tabliczka informująca, że na schodach tego domu urodziła się Édith Piaf. Źródło: Wikimedia Commons

Jednakże, według aktu urodzenia w paryskim rejestrze cywilnym, Édith Giovanna Gassion urodziła się w szpitalu Tenon przy rue de la Chine 4, który jest rzeczywiście jednym z najbliższych zakładów opieki zdrowotnej znajdujących się blisko rue de Belleville. Jej rodzicami byli Louis Alphonse Gassion (1881–1944), artysta cyrkowy, który został wcielony 11 sierpnia 1914 roku do regimentu piechoty, stacjonującego w koszarach Gémeau w Sens (Yonne) i Annetta Maillard (1895–1945). Ślub rodziców odbył się 4 września w Sens, podczas trzydniowego urlopu ojca. Wcześniej oboje mieszkali w Paryżu przy rue du Château-des-Rentiers, w XIII dzielnicy.

Matka Édith była podobnie jak ojciec artystką cyrkową oraz uliczną i kabaretową śpiewaczką, znaną pod artystycznym pseudonimem Line Marsa. Według Édith rodzice mieli jeszcze drugie dziecko, Herberta Luciena Gassiona (1918–1997). Odnośnie matki Herbert powiedział: „Wielka artystka, ale nie umiała wykorzystać swojej szansy… Śpiewała w Chat noir, Mikado, Monocle…”, potem dryfowała – «dryfowała, jest łagodnym słowem… »^[1] A aktorka i piosenkarka Arletty (Léonie Bathiat) stwierdziła: „To nie matka miała głos córki, to córka miała głos matki.”^[2] Line Marsa zmarła 6 lutego 1945 w wieku 49 lat „z nadmiaru wszystkiego, zwłaszcza narkotyków”.^[1]

Życiorys Édith Piaf

Dzieciństwo i młodość

Z powodu trudnej sytuacji materialnej matki mała Édith wychowywała się pod opieką babki Emmy Saïd Ben Mohamed, która mieszkała przy rue Rébeval w XIX dzielnicy. Édith przez 18 miesięcy wyrastała w brudzie, gdyż babka nie dbała o higienę. Gdy ojciec wrócił z frontu powierzył ją pod opiekę swojej matki, właścicielki domu publicznego w Bernay w Normandii. Tam była rozpieszczana przez tamtejsze prostytutki, pierwszy raz najadała się do syta i nosiła piękne sukienki. Bardzo młodo, bo między 3 a 8 rokiem życia, zachorowała na zapalenie rogówki w obu oczach. Według podań biografów Édith straciła wzrok. Jej babka dowiedziała się o dziewczynce dotkniętej tą samą chorobą, która odzyskała wzrok po modlitwach nad grobem Teresy z Lisieux (święta Teresa od Dzieciątka Jezus, beatyfikowana w 1923, wyświęcona w 1925). Również ona postanowiła udać się tam ze swoimi "córkami", aby prosić o wyleczenie małej dziewczynki, lub według innych biografów, zabrała tam swoją małą wnuczkę^[3]. Pojechano tam pociągiem, modlono się nad grobem Teresy, zabrano z niego trochę ziemi, którą każdego wieczoru nakładano na oczy Édith. Po około ośmiu dniach Édith była wyleczona. W związku z tym zachowała przez całe swoje życie szczególną dewocję do „małej Teresy”, podczas występów towarzyszył jej zawsze obraz Teresy, który umieszczała po prawej stronie sceny, a na jej szyi wisiał krzyżyk ^[4]. Przed rozpoczęciem koncertu zawsze się modliła: „Tereso, teraz śpiewam dla ciebie.” (Thérèse, maintenant je chante pour toi.)

Édith Piaf jako dziecko. Źródło: Wikimedia Commons

W 1922 roku ojciec zabrał ją ze sobą, aby prowadzić życie artysty w małym cyrku, a potem życie niezależnego ulicznego artysty. Na wzór matki, śpiewając popularne arie na ulicy z ojcem ujawniła swój talent i wyjątkowy głos. Kilka razy przebywali w małym garnizonowym miasteczku Mourmelon-le-Grand, gdzie mieściła się sala muzyczna „l'Alcazar”. Według legendy, pierwszy raz towarzyszyła ojcu śpiewając Marsyliankę, jedyną znaną jej piosenkę^[5].

W 1930 roku rozstała się z ojcem i śpiewała na ulicy w ducie z Simone'em Berteautem. W tym czasie spotkała Simone Berteaut (1916–1975), z którą występowała na ulicy. Edith śpiewała, a Simone z beretem w ręku kwestowała. W 1932 roku spotkała swoją pierwszą wielką miłość, doręczyciela Louis'a Duponta (1915-1965). Początkowo zamieszkała z nim u jego matki w Belleville, która mieszkała przy Avenue des Bouleaux (ex Avenue de la République, w XIX dzielnicy), następnie mieszkali w hotelu przy rue Germain Pilon, na Montmartrze i u ciotki Louis'a w Joinville-le-Pont. Z ich związku urodziła się 11 lutego 1933 roku w szpitalu Tenon (L'hôpital Tenon) w XX dzielnicy córka Marcelle, która zmarła w wieku dwóch lat na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W tym czasie Édith próbowała „normalnej” pracy, lecz szybko wróciła do piosenkarstwa. Została zaangażowana w klubie nocnym Juan Les Pins przy Rue Jean-Baptiste-Pigalle nr 62, w dzielnicy Pigalle, który w 1943 roku Django Reinhardt przekształcił w kabaret La Roulotte. Właścicielka klubu nocnego, sławna Lulu de Montmartre (Lucienne Franchi), kierowała jednocześnie innym kabaretem na Pigallu, w którym gwiazdą była Line Marsa, matka Édith Piaf. Pomimo tej nocnej pracy Édith kontynuowała od rana śpiew na ulicach, zabierając ze sobą córeczkę. Śmierć córeczki 7 lipca 1935 w szpitalu Hôpital Necker-Enfants Malades spowodowała, że młoda matka musiała się prostytuować, aby zapłacić pochówek dziecka^[6].

Édith Piaf jako piosenkarka kabaretowa

Jesienią 1935 roku Édith Piaf została odkryta na skrzyżowaniu avenue Mac-Mahon i rue Troyon przez Louis'a Leplée'a, kierującego kabaretem Le Gerny's na Avenue des Champs-Élysées (pol. Aleja Pól Elizejskich). W tym czasie Édith wykonywała przede wszystkim piosenki z repertuaru wokalistki Fréhel (Marguerite Boulc'h, 1891–1951). Leplée stał się jej mentorem. Angażując ją do swojego kabaretu, wybrał dla niej pseudonim artystyczny „La Môme Piaf” („piaf” potocznie oznacza wróbelka, a „la môme Moineau” istniał już wcześniej) ze względu na jej niski wzrost (1,47 m) i drobną posturę^[7][8]. Dzięki Leplée spotkała poetę i filozofa Jacques'a Bourgeat'a (1888–1966), który stał się jej profesorem, przyjacielem i powiernikiem. Poznała również młodego dyrektora artystycznego rozgłośni Radio Cité Jacques'a Canetti (1909–1997).

W 1936 roku Jacques Canetti zaproponował młodej piosenkarce nagranie pierwszej płyty Les Mômes de la cloche w wytwórni płytowej Polydor, która stała się natychmiast wielkim sukcesem artystki. Według mitu, pierwszy sukces miał miejsce już wcześniej w kabarecie Leplée'a, który pierwotnie zaangażował ją na tydzień, ale gdzie Édith triumfowała przez siedem miesięcy do zabójstwa Leplée'a. Podczas 48 godzinnego przesłuchania Édith podała nazwiska znajomych lub kochanków, których wymieniano jako możliwych autorów zbrodni, lecz sprawa została umorzona z braku wystarczających dowodów. To wydarzenie będzie początkiem medialnych ataków przeciwko piosenkarce, artystce groził powrót na ulicę i występy w podrzędnych kabaretach. Z dnia na dzień nie miała już żadnych zobowiązań, ale sukces szybko powrócił. Radio Cité, kierowane przez Marcela Bleusteina i Jacques"a Canetti umożliwiło jej występy na ich antenie. Jej talent i głos zostały zauważone między innymi przez autora tekstów piosenek Raymonda Asso (1901–1968) oraz przez kompozytorkę i pianistkę Marguerite Monnot (1903–1961), jej przyszłą wierną przyjaciółkę, która towarzyszyła jej cały czas w późniejszej karierze i skomponowała muzykę do piosenek Mon légionnaire (Mój legionista), Hymne à l'amour (Hymn do miłości), Milord, Les Amants d'un jour (Kochankowie jednego dnia). Pod koniec wiosny Édith zaczęła występować w teatrze muzycznym Bobino i sali koncertowej L'Européen.

Kilka płyt i występów scenicznych nie zapewniały jednak utrzymania debiutującej wokalistce. Końcem lata nawiązała kontakt z Raymondem Asso, który został jej kolejnym mentorem i uczynił z niej profesjonalną piosenkarkę music-hallową, podobnie jak jej rywalki Renée Lebas (1917–2009) i Léo Marjane (1912–2016). Jesienią 1936 roku zaczęła występować w paryskiej sali music-hallowej w Alhambra przy rue de Malte nr 50, w XI dzielnicy. Wiosną 1937 pojawiła się ponownie na scenie e Bobino. W między czasie nagrywała kolejne płyty.

Gwiazda music-hallu

W marcu 1937 roku Édith Piaf rozpoczęła karierę w sławnym paryskim teatrze muzycznym l'ABC, gdzie natychmiast stała się gwiazdą francuskiej piosenki, uwielbianą przez publiczność, a jej piosenki transmitowało radio. W tym okresie spotkała Danielle Bonel (1919–2012), która została jej sekretarką i powierniczką do końca życia piosenkarki.

Jako gwiazda końca lat 30-tych XX wieku Édith Piaf odnosiła sukcesy w teatrach muzycznych Bobino, jak również w 1940 roku w specjalnie dla niej napisanej przez Jeana Cocteau (1889–1963) sztuce Le Bel Indifférent, w której towarzyszył jej aktor Paul Meurisse (1912–1979). Razem z Paulem Meurisse'em zagrała także w 1941 roku w filmie Montmartre-sur-Seine Georges'a Lacombe'a (1902–1990). To właśnie podczas realizacji tego filmu fabularnego poznała Henri'ego Contet'a (1904–1998), który podobnie jak Marguerite Monnot stał się jednym z jej ulubionych autorów tekstów.

Okres wojenny

W okresie okupacji niemieckiej, Édith, która ostatecznie zmieniła „La Môme Piaf” na „Édith Piaf”, kontynuowała swoje koncerty. W sierpniu 1943 roku z grupą kilku francuskich artystów udała się do Berlina, gdzie przed Bramą Brandenburską promowała piosenkę francuską. W 1942 roku mieszkała w domu publicznym, „L'Étoile de Kléber ”, usytuowanym przy rue Villejust nr 5, obecnie rue Paul-Valéry. Zajmowała tam całe trzecie piętro, dwa kroki od placówki gestapo przy rue Lauriston nr 92. Budynek ten był burdelem zarezerwowanym dla klienteli z najzamożniejszych dzielnic Paryża, zwłaszcza niemieckich oficerów i kolaborantów^[9]. Spotykała tam często kochanka swojej przyjaciółki Annie Jean-Claude, Henriego Lafonta, szefa francuskiego gestapo, jak również innych niemieckich oficerów^[10].

Wieczorem 1942 roku, na koniec występu w teatrze muzycznym l’ABC, oświetlona trójkolorową flagą francuską, skierowała do wysokiej rangi oficerów niemieckich słowa: „Gdzie są wszyscy moi kumple?” (Où sont-ils tous mes copains?). Publiczność nie posiadała się z radości^[11].

Wiosną 1944 roku występowała w Moulin-Rouge, gdzie w pierwszej części spektaklu towarzyszył jej młody piosenkarz Yves Montand. Była to miłość od pierwszego wejrzenia i Édith Piaf, już sławna i uwielbiana zaczęła wprowadzać go w życie artystyczne. Przyśpieszyła jego karierę przedstawiając go ważnym osobistościom ówczesnego świata rozrywki: Josephowi Kosmie, Henri Crolli, Loulou Gasté, Jeanowi Guigo, Henri Contetowi, Louiguy'owi, Marguerite Monnot, Philippe'owi-Gérardowi, Bobowi Castelli, Francisowi Lemarque'owi, Henri'emu Betti itd.

Pierwsze lata powojenne

Po wyzwoleniu Francji, została oczyszczona z wszelkich podejrzeń i insynuacji przez komitet ds. kolaboracji z Niemcami dzięki świadectwu jej sekretarza Andrée Bigarda, członka francuskiego ruchu oporu, który początkowo rzekomo bez jej wiedzy wciągnął ją w swoje działania, i który oświadczył, że piosenkarka przebywająca na tournee w Niemczech pozwoliła się sfotografować z francuskimi więźniami w stalagach.

Zdjęcia te zostały wykorzystane we Francji do zrobienia fałszywych dokumentów, aby przekazać je więźniom, którzy później jako członkowie jej orkiestry wrócili do Francji^[12]. Liczba uwolnionych w ten sposób więźniów miała liczyć 118 osób, co jednak żadne zeznania nigdy nie potwierdziły. Dlatego też biografowie wątpią w prawdziwość tej opowieści^[13]. W tym czasie Piaf dała kilka recitali w kabarecie Le Club des Cinq. To tam Marcel Cerdan (1916–1949) słyszał ją po raz pierwszy.

W 1945 roku Édith Piaf napisała jeden z pierwszych tekstów swoich piosenek La Vie en rose (Życie na różowo, nagrana w 1946), która odtąd na stałe trafiła do jej repertuaru. Jednocześnie grała w teatrze Comédie-Française. Yves Montand stał się z kolei gwiazdą music-hallu. U boku Piaf debiutował w filmie Étoile sans lumière. Razem odbyli w 1946 roku tournée, po czym się rozstali. W tym samym roku piosenkarka spotkała zespół Les Compagnons de la chanson, z którym interpretowała sławne kawałki Les Trois Cloches (Trzy dzwony) Jeana Villarda (1895–1982). Następnie ze swoimi protegowanymi koncertowała w Europie Północnej w 1947 roku.

Sława i osobista klęska Édith Piaf

Od 1946 do 1948 roku Piaf była związana z Jean-Louis'em Jaubertem, dyrektorem Les Compagnons de la chanson. Edith miała serce przepełnione miłością. Wielu mężczyzn przewijało się przez jej życie. Tak wielu, że napiętnowano ją jako złodziejkę mężów, uwodzicielkę mężczyzn. Wystarczy przeczytać jej listy do przyjaciela Jacques'a Bourgeat'a, aby zrozumieć, że Edith przede wszystkim z każdym mężczyzną wiązała nadzieję na spełnienie jej wielkiej miłości, o której tak często śpiewała na scenie. Na temat Jean-Louis'a Jauberta napisała we wrześniu 1946 roku: „Czuję, że coś czystego może płynąć w moim sercu i duszy” („Je sens que quelque chose de pur peut couler dans mon coeur et mon âme”). W styczniu 1947 roku na temat aktora Johna Garfielda (1913–1952) napisała : „Tutaj, poznałam chłopca, nie śmiej się, to prawda, co chcę ci powiedzieć, kocham go naprawdę, nie będę już kochać tak jak kocham jego” („Ici, j'ai fait la connaissance d'un garçon, ne ris pas, c'est vrai ce que je vais te dire, je l'aime vraiment, je n'aimerai plus comme je l'aime lui”). Po każdym zerwaniu rozdawała wszystkie swoje ubrania, jakgdyby była to forma jakiegoś emocjonalnego katharsis. „Kochała wszystko przesadnie, filmy, książki, ludzi”, podsumowała jej sekretarka Danielle Borel, która musiała często kończyć zaczęte przez Edith sweterki dla chwilowego kochanka.

W 1948 roku, w czasie triumfalnego tournée w Nowym Jorku, rozpoczęła wielką historię miłosną swojego życia z bokserem Marcelem Cerdanem, który został 21 września 1948 roku bokserskim mistrzem świata w wadze średniej. „To jest pierwszy raz, kiedy czuję prawdziwe szczęście w moim sercu” („C'est la première fois que je sens le bonheur, le vrai, au fond de mon coeur”) – napisała do Bourgeat'a.

Na początku następnego roku za kwotę 19 milionów franków kupiła z nim od zrujnowanego miliardera, Gilberta des Crances swój pierwszy dom, prywatną posiadłość przy rue Gambetta nr 5 w Boulogne-Billancourt. W ich rezydencji zamieszkała też Simone Berteaut (1916–1975), która tam skomponowała Hymne à l'amour (Hymn do miłości), wykonany przez piosenkarkę pierwszy raz na scenie we wrześniu.

28 października 1949 roku Marcel Cerdan zginął w wypadku lotniczym. Załamana tym wypadkiem, obciążona wyrzutami sumienia, gdyż namówiła Marcela, który chciał płynąć do Nowego Jorku statkiem, na lot samolotem i cierpiąca na zapalenie stawów artystka sięgnęła po morfinę. Odnośnie Marcela Cerdana napisała „Był jedynym mężczyzną, którego nie mogłam podejrzewać, że kocha gwiazdę, bo był większą gwiazdą niż ja” („Il a été le seul homme que je n'ai pu suspecter d'aimer la vedette, car il était une plus grande vedette que moi”). W swojej rezydencji umieściła troje dzieci Marcela Cerdana i ich matkę, Marinette. Tymczasem jej stan zdrowia był do tego stopnia zły, że musiała zrezygnować z kolejnej roli filmowej.

W 1951 roku jej sekretarzem i człowiekiem do wszystkich spraw został młody autor, kompozytor i piosenkarz Charles Aznavour (1924–2018). Napisał dla niej kilka piosenek między innymi Plus bleu que tes yeux i Jezebel. W zamian Édith Piaf wspierała jego karierę i uczyła zawodu wokalisty. We wrześniu 1951 roku związała się z żonatym kolarzem Louis'em Gérardinem (1912–1982). Pomimo, że Gérardin zerwał ich związek już w lutym 1952 roku, Édith Piaf pisała do niego namiętne listy miłosne do 18 września 1952 roku (korespondencja ta została opublikowana w 2009 roku).

Édith Piaf z Marleną Dietrich w 1959 roku. Źródło: Wikimedia Commons

Dwa dni później, 20 września 1952 roku poślubiła w Nowym Jorku francuskiego piosenkarza Jacques'a Pillsa (1906–1970). Świadkiem na ich ślubie była Marlena Dietrich (1901–1992).

Jednak wspaniała rezydencja rodziła w niej przykre wspomnienia o utraconym szczęściu, dlatego też sprzedała ją i w 1953 roku zamieszkała w Paryżu przy Boulevard Lannes nr 67. W tym samym roku, uzależniona od morfiny piosenkarka rozpoczęła pierwszą kurację odwykową. Jej sekretarka Danielle Borel stwierdziła : „Czuła wstręt do narkotyków, ale nie potrafiła przestać” („Elle avait horreur de la drogue, mais n'arrivait pas à s'arrêter”). W 1955 roku, po kilku kuracjach odwykowych wyszła z morfinizmu, ale z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów zaczęła używać dużych dawek kortyzonu, a po śmierci Marcela Cerdana topiła swoje smutki i troski w alkoholu.

W tym czasie stała się wielką gwiazdą music-hallu na Zachodzie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych Ameryki, gdzie odniosła sukces w 1956 roku w sali koncertowej Carnegie Hall w Nowym Jorku, której została stałą bywalczynią. W tym samym roku rozwiodła się.

Od lutego 1958 do lutego 1959 roku przeżyła romans z piosenkarzem i kompozytorem Georges'em Moustakim (1934–2013), któremu utorowała karierę estradową, i z którym miała poważny wypadek samochodowy, w wyniku którego pogorszył się jej wątły stan zdrowia i powróciło uzależnienie od morfiny. Wielki sukces odniosła jej piosenka Milord z muzyką Marguerite Monnot, do której słowa napisał Georges Moustaki. Piosenka ta zainspirowała Georges'a Moustaki do napisania dla siebie utworu Sarah. Była także wykonywana przez inne gwiazdy estrady m.in. Dalidę (1933–1987).

Édith Piaf w duecie z Théo Sarapo w 1962 roku. Źródło: Wikimedia Commons

13 grudnia 1959 roku Édith Piaf upadła na scenie w czasie koncertu w miejscowości Dreux. Po licznych operacjach wróciła do Paryża, jednak już bez Georges'a Moustaki, który ją opuścił. W 1960 roku pracowała razem z Claude'em Léveilléem (1932–2011), którego interpretowała cztery piosenki Le Vieux Piano, Boulevard du Crime, Ouragan i La Voix. W następnym roku dała kilka najbardziej wzruszających koncertów w paryskiej Olimpii. W tej sali rozbrzmiała piosenka Non, je ne regrette rien (Niczego nie żałuję), którą właśnie napisali dla niej Charles Dumont (ur. 1929) i Michel Vaucaire (1904–1980). Edith uratowała Olimpię przed bankructwem, ale miała już wówczas trudności ze staniem i poruszaniem spowodowane silnym upośledzeniem stawów i udawało jej się śpiewać tylko dzięki dawce morfiny.

9 października 1962 roku, w wieku 46 lat, poślubiła piosenkarza i aktora Théo Sarapo (1936–1970). W duecie zaśpiewali utwór À quoi ça sert l'amour ? (Do czego służy miłość ?) napisany przez jej wiernego kompozytora Michela Emera (1906–1984). Początkiem 1963 roku nagrała na płytę ostatnią piosenkę L'Homme de Berlin (Człowiek z Berlina) z muzyką Francis'a Lai (1932–2018).

Chociaż Édith Piaf znana jest przede wszystkim jako wokalistka, to należy też wiedzieć, że jest autorką teksów do 87 piosenek. Pierwszy tekst napisała w 1940 roku do piosenki Y en a un de trop, a ostatni w 1963 do piosenki Le Chant d’amour (Śpiew miłości).

Śmierć i pogrzeb

Grób Édith Piaf na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. Źródło: Wikimedia Commons

Édith Piaf zmarła 10 października 1963 roku o godzinie 13:10 w Plascassier, dzielnicy Grasse, z powodu pęknięcia tętniaka i niewydolności wątroby, do czego przyczyniło się nadużywanie alkoholu, duże ilości leków i morfina. Zmarła w ramionach swojej wieloletniej sekretarki i powierniczki Danielle Bonel^[14].

Ciało piosenkarki przetransportowano nielegalnie do Paryża, a o jej śmierci poinformowano oficjalnie 11 października 1963 roku w Paryżu, dzięki fałszywemu świadectwu zgonu, które wstecznie datował jej lekarz Claude Bernay de Laval^[15]. Sześć godzin po ukazaniu się tej wiadomości zmarł jej długoletni przyjaciel Jean Cocteau, z którym do końca życia korespondowała.

Organizacją jej pogrzebu zajął się prefekt Sekwany Louis Amade (1915–1992). Kondukt pogrzebowy ruszył z Boulevard Lannes na cmentarz Père-Lachaise. Artystkę żegnało na trasie przemarszu konduktu pół miliona osób. Ponieważ artystka nie żyła zgodnie z katolickimi wartościami moralnymi, rozwiodła się i prowadziła „burzliwe” życie erotyczne, Kościół katolicki nie zgodził się na pochówek kościelny. Watykańska gazeta L'Osservatore Romano napisała, że żyła „w stanie grzechu publicznego”, i że była „idolem sprefabrykowanego szczęścia” (cóż za ironia, biorąc pod uwagę postępowanie niektórych księży katolickich oskarżanych obecnie o pedofilię, gwałty czy molestowanie seksualne). Mimo tego kapelan teatralny ojciec Thouvenin de Villaret udzielił jej ostatniego błogosławieństwa w momencie pochówku. Na cmentarzu żegnało artystkę co najmniej 40 000 osób, wśród których była Marlena Dietrich.

Ciało Édith Piaf zostało zabalsamowane i złożone do grobu, w którym wcześniej spoczęła w 1935 roku jej córeczka Marcelle, w 1944 roku jej ojciec, Louis-Alphonse Gassion i wreszcie w 1970 roku drugi mąż Théo Sarapo.

Popiersie Edith Piaf w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w Kielcach. Źródło: Wikimedia Commons

Najbardziej znane piosenki Édith Piaf

• 1936 : Mon légionnaire (Mój legionista), słowa Raymond Asso, muzyka Marguerite Monnot.

• 1940 : L'Accordéoniste (Akordeonista), słowa i muzyka Michel Emer.

• 1946 : La Vie en rose (Życie na różowo), słowa Édith Piaf, muzyka Louiguy i Marguerite Monnot.

• 1947 : Une chanson à trois temps (piosenka na trzy takty), słowa i muzyka Anna Marly.

• 1950 : Hymne à l'amour (Hymn do miłości), słowa Édith Piaf, muzyka Marguerite Monnot.

• 1951 : Padam, padam..., słowa Henri Contet, muzyka Norbert Glanzberg.

• 1954 : Sous le ciel de Paris (Pod dachami Paryża), słowa Jean Dréjac, muzyka Hubert Giraud, z filmu Sous le ciel de Paris (Pod dachami Paryża) Juliena Duviviera.

• 1956 : Les Amants d'un jour (Kochankowie jednego dnia), słowa Claude Delécluse i Michelle Senlis, muzyka Marguerite Monnot.

• 1957 : La Foule (Tłum), słowa francuskie Michel Rivgauche.

• 1958 : Mon manège à moi (Moja karuzela), słowa Jean Constantin, muzyka Norbert Glanzberg.

• 1959 : Milord, słowa Georges Moustaki, muzyka Marguerite Monnot.

• 1960 : Non, je ne regrette rien (Nie żałuję niczego), słowa Michel Vaucaire, muzyka Charles Dumont.

• 1960 : Mon Dieu (Mój Boże), słowa Michel Vaucaire, muzyka Charles Dumont.

• 1962 : À quoi ça sert l'amour ? (Do czego służy miłość ?), słowa i muzyka Michel Emer.

Filmografia

• 1936: La Garçonne; reżyser: Jean de Limur; wystąpiła jako śpiewaczka.

• 1941: Montmartre-sur-Seine; reżyser: Georgesa Lacombe; wystąpiła jako Lily.

• 1946: Étoile sans lumière; reżyseria: Marcel Blistène; wystąpiła jako Madeleine, a Yves Montand jako Pierre.

• 1948: Neuf garçons, un coeur jako Christine; reżyser: Georges Friedland; wystąpiła jako Christine.

• 1952: Paris chante toujours!; reżyser Pierre Montazel; zagrała samą siebie.

• 1953: Boum sur Paris; reżyser: Maurice de Canonge; zagrała samą siebie.

• 1954: French Cancan; reżyseria: Jean Renoir; wystąpiła jako Eugénie Buffet.

• 1954: Si Versailles m’était conté; reżyser: Sacha Guitry; jako kobieta ludu.

• 1958: Música de siempre; śpiewał La vida en rosa w wersji hiszpańskiej.

• 1959: Les Amants de demain; reżyser: Marcel Blistène; wystąpiła jako Simone.

Literatura

• Pierre Hiégel: Édith Piaf, Éditions de l'Heure, Monaco, 1962.

• Denise Gassion i Robert Morcet: Édith Piaf secrète et publique, Ergo press, Issy-les-Moulineaux, 1988.

• Bernard Marchois: Édith Piaf, TF1 Éditions, Paris, 1995.

Linki

• Artykuł powstał na podstawie biografii Édith Piaf w fr.wikipedia.org (online).

Przypisy

1. ↑ Pierre Duclos & Georges Martin: Piaf - Biographie, Éditions du Seuil, 1995.

2. ↑ Philippe Ariotti - Philippe de Comes: Arletty, H. Veyrier Éd., 1968.

3. ↑ Pierre Pernez: Édith Piaf, une vie vraie, City Edition, 2013, s. 256.

4. ↑ Thérèse de Lisieux et Edith Piaf.

5. ↑ Le mythe Piaf, sur Le Point.fr, 1er février 2007.

6. ↑ Jacques Lorcey: Joëlle Monserrat: Piaf et la chanson, Séguier, 2007, s. 22.

7. ↑ Hugues Vassal: Dans les pas de… Edith Piaf, nivers Poche, 2013, p. 97.

8. ↑ Le mythe Piaf, sur Le Point.fr, 1er février 2007.

9. ↑ Robert Belleret: Piaf, un mythe français, Fayard, 2013.

10. ↑ Les artistes sous l'occupation - L'ombre d'un doute, na YouTube, 27 marca 2015.

11. ↑ La chanson française sous l’occupation allemande : une douteuse cohabitation [archive] (blogs.mediapart.fr)

12. ↑ Robert Belleret: Piaf, un mythe français, Fayard, 2013.

13. ↑ Victor Hache: Robert Belleret : "Chez Piaf, il y a quelque chose qui donne le frisson", sur éditeur=L'Humanité.fr, 11 octobre 2013 : « Cela ne tient pas debout. Admettons qu’elle donne des faux papiers à quelques gars, mais 118, c’est invraisemblable. » (To nie ma sensu. Powiedzmy, że daje fałszywe papiery kilku facetom, ale 118, to niewiarygodne).

14. ↑ Jean-Pierre Francois: Saint-Antonin-Noble-Val. Mort de Danielle Bonel, la secrétaire et confidente d'Édith Piaf, w La Dépêche du Midi, 6 avril 2012.

15. ↑ Robert Belleret: Piaf, un mythe français, Fayard, 2013.