Rudolf Levy

Rudolf Levy (ur. 15 lipca 1875 w Szczecinie; zm. początkiem 1944 we Włoszech lub w drodze do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu) – pochodzenia żydowskiego niemiecki malarz ekspresjonista. Należał do tych malarzy niemieckiego kręgu kulturowego, którzy w latach 20-tych, nawiązując do wielkich malarzy francuskich i École de Paris (szkoły paryskiej), szczególnie Paula Cézanne'a i Henri Matisse'a, próbowali sformułować własną wypowiedź artystyczną. Malował przede wszystkim pejzaże i martwą naturę. Duża część jego obrazów zaginęła.

Rudolf Levy, autoportret (1943). Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Ojciec: Julius (zm. 1919) pochodził z Połczyna–Zdroju (wówczas niem. Bad Pölzin), kupiec w Gdańsku (niem. Danzig);
• Matka: Therese Rieß z Kołobrzegu (niem. Kolberg);
• Żona: od 1919 (rozwód ok. 1934) Genia (1894–1953), fotografka i aktorka filmowa (jako Genia Morelli), córka rolnika Theodora Schindlera i Cäcilie Elise Karoliny Weber.

Życiorys i twórczość

Po pięcioletniej nauce w gimnazjum w Gdańsku i nauce stolarstwa (1890–92) Rudolf Levy rozpoczął w 1895 roku dalszą edukację w Szkole Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbeschule) w Karlsruhe. Od 1897 roku studiował malarstwo w Monachium u Nikolausa Gysisa, Heinricha Knirra i Heinricha von Zügela. W latach 1903–14 przebywał w Paryżu, gdzie należał do kręgu Dômiers, do którego zaliczali się również Friedrich Ahlers-Hestermann, Walter Bondy, Julius Meier-Graefe, Rudolf Grossmann, Jules Pascin, Hans Purrmann, Wilhelm Uhde i Albert Weisgerber. Z wczesnego okresu paryskiego pochodzi jeszcze impresjonistyczny obraz Targ w Concarneau (Markt in Concarneau, 1904, Niedersächsisches Landesmuseum Hannover). Decydujące znaczenie dla jego rozwoju artystycznego miało spotkanie z Henri Matissem i jego malarstwem. W 1908 roku Henri Matisse założył uczniowskie atelier, w którym obok Oskara Molla i Hansa Purrmanna Rudolf Levy był najwybitniejszym malarzem niemieckim.

Jego Martwa natura z dzbankami i owocami (Stilleben mit Krügen und Früchten, 1909, Leopold-Hoesch-Museum w Düren) pokazuje wyraźnie wpływ francuskiego nauczyciela. Ważny impuls stanowiła dla niego w 1907 roku też retrospektywna wystawa prac Paula Cézanne'a i pamiątkowa wystawa prac Paula Gauguina. Wpływ Paula Cézanne'a ukazują pejzaże powstałe w latach 1911–14 w Cassis i Sanary. Podczas pierwszej wojny światowej Rudolf Levy walczył jako żołnierz niemiecki we Francji. Po wojnie przez krótki czas żył w Monachium, a potem od 1921 do 1933 w Berlinie. Tam odbyła się w 1922 roku w galerii Alfreda Flechtheima (Galerie Flechtheim) pierwsza samodzielna wystawa jego prac. Jako członek Wolnej Secesji (Freie Sexession) uczestniczył od 1922 roku regularnie w jej wystawach oraz w wystawach Pruskiej Akademii Sztuk (Preußische Akademie der Künste). Nowe obrazy powstałe w miesiącach letnich we Francji (Krajobraz koło Sanary, 1924, Saarland-Museum Saarbrücken; Ulica koło Sanary, 1925, Ostdeutsche Galerie w Ratyzbonie; Port w Marsylii, 1926, Städtisches Museum Gelsenkirchen) wystawiał w galeriach Flechtheima i Cassirera w Berlinie (1925,1926), Johanna Matthiasa Commetera w Hamburgu (1926) i Anny Caspari w Monachium (1927). Oprócz tego uczestniczył w wystawach zagranicznych, które przyniosły mu uznanie u szerszej publiki. Jego obrazy kupowali zarówno prywatni kolekcjonerzy, jak również niemieckie muzea (Berlin, Gdańsk, Szczecin i Kolonia).

Przejęcie władzy przez narodowych socjalistów w Niemczech w 1933 roku przyczyniło się do emigracji malarza. Po pobytach w Nicei, Rapallo i na Majorce Rudolf Levy wyjechał na kilka miesięcy do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Na przełomie 1937/38 przybył na wyspę Ischia, gdzie pozostał do 1939 roku. Tutaj powstały jego liczne pejzaże pełne koloryzmu i dokumentujące jego klarownie zbudowaną formę kompozycji. Ostatnie lata życia spędził w kręgu zaprzyjaźnionych emigrantów w Florencji. Teraz oprócz portretów malował przede wszystkim martwą naturę (Martwa natura z żółtą wazą, 1943, Kunsthalle Karlsruhe). 12 grudnia 1943 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy gestapo przebranych za handlarzy dziełami sztuki. Rudolf Levy zmarł przypuszczalnie początkiem 1944 roku we Włoszech lub w drodze do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.

Dzieła (wybór)

 

Port w Marsylii, 1926.

 

Portret Nandy, 1941.

 

Paryż, przed 1944.

 

Martwa natura z żółtym wazonem, przed 1944.

 

Kobieta z Ischia, ok. 1938.

 

Martwa natura z misą owoców, melonem i karafką, przed 1944.

Literatura