Wasilij Radłow

Wasilij Wasiljewicz Radłow (ur. 17 stycznia 1837 w Berlinie jako Friedrich Wilhelm Radloff; zm. 12 maja 1918 w Petersburgu) - niemiecko-rosyjski orientalista i turkolog. (wyznanie ewangelickie)

Genealogia

Ojciec Wilhelm, komisarz policji w Berlinie; - ożenił się 20 maja 1858 r. z Pauline-Auguste Fromm (zm. 1899); miał syna i 2 córki.

Życiorys

Wasilij Radłow uczęszczał do gimnazjum w Berlinie, po czym studiował od 1854 r. religioznawstwo, ale wkrótce poświęcił się filozofii i filologii. Jego nauczycielami byli Franz Bopp, Heymann Steinthal, Wilhelm Schott i Carl Ritter. W czasie studiów zainteresował się zwłaszcza językiem tureckim, mongolskim i mandżurskim, a oprócz tego uczył się języka chińskiego, hebrajskiego, arabskiego, perskiego i rosyjskiego. Studia lingwistyczne kontynuował także w Halle u Augusta Friedricha Potta.

Po promocji wyjechał do Petersburga, aby tam studiować język turecki. Od 14 maja 1859 r. był nauczycielem języka niemieckiego i łacińskiego w akademii górniczej w Barnauł, gdzie pracował do 1871 roku. Tutaj rozpoczął działalność naukową i odbył liczne podróże po Syberii i Turkiestanie. Zajął się zbieraniem i badaniem literatury oraz języka narodu tureckiego na terenie państwa rosyjskiego. Wyniki tych prac zawarł w Proben der Volkslitteratur (1866-1907) i Versuch eines Wörterbuches (1893-1911). Dzięki nim został jednym z założycieli turkologii. Studiował nie tylko tamtejsze języki, lecz także istniejące zjawiska duchowe i kulturowe w tamtejszych grupach etnicznych.

Ponieważ Wasilij Radłow posiadał tylko niemiecki stopień akademicki nie mógł uczyć na uniwersytecie rosyjskim. W latach 1872-83 był w Kazaniu i Ufie inspektorem muzułmańskich szkół tatarskich, baszkirskich i kazachskich w Guberni Kazańskiej. W tym okresie opublikował kilka dzieł naukowych m.in. Phonetik (1882). W 1884 r. zrezygnował z pracy w Kazaniu i wrócił do Petersburga. W latach 1884-1907 odbył kolejne podróże i kierował kilkoma ekspedycjami Rosyjskiej Akademii Nauk m.in. w region rzeki Orchon (1891) i miasta Turfan (1898). W 1894 r. wybrano Radłowa na dyrektora Muzeum antropologii i etnografii im. Piotra Wielkiego Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu. W tym czasie zajął się przede wszystkim badaniem języka tureckiego i pisma starotureckiego (runy tureckie). Od 1937 r., w okresie stalinizmu, jego nazwisko stało się tabu, ponieważ pośmiertnie uznano go za niemieckiego szpiega.

Wasilij Radłow zmarł 12 maja 1918 w Petersburgu i został pochowany na tamtejszym cmentarzu ewangelickim.

Dzieła (wybór)

  • Proben der Volkslitteratur der türkischen Stämme Süd-Sibiriens. 8 tomów, 1866-1904.
  • Vergleichende Grammatik der nördlichen Türksprachen. część 1, 1882-1883.
  • Wörterbuch der Kinai-Sprache. 1874.
  • Versuch eines Wörterbuches der Turkdialecte. 4 tomy, 1888-1905.
  • Die alttürkischen Inschriften der Mongolei. 1894.
  • Observations sur les Kirghis. 1864.
  • Ethnographische Übersicht der Türkstämme Sibiriens und der Mongolei. 1883.
  • Aus Sibirien. 1884.
  • Das Schamanentum und sein Kultus. 1885.
  • Die jakutische Sprache in ihrem Verhältnisse zu den Türksprachen. 1908.

Literatura

  • Jens Peter Laut: Radloff, Friedrich Wilhelm w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, ISBN 3-428-11202-4, s. 96.

Linki

Autor: Roman Penkała