Wilhelm Heinrich Wackenroder

Wilhelm Heinrich Wackenroder (ur. 13 lipca 1773 w Berlinie; zm. 13 lutego 1798 tamże) - niemiecki poeta, przyjaciel Ludwiga Tiecka i współzałożyciel niemieckiego romantyzmu. (wyznanie ewangelickie)

Wilhelm Heinrich Wackenroder
Wilhelm Heinrich Wackenroder.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Wilhelm Heinrich Wackenroder był synem radcy wojennego. Po nauce w domu rodzinnym uczęszczał do Friedrich-Werdersches Gymnasium, którym wówczas kierował Friedrich Gedike. Od drugiej klasy połączyła go przyjaźń z Ludwigiem Tieckiem. Wackenroder otrzymał także wykształcenie muzyczne m.in. u Johanna Friedricha Fascha, które dalej rozwijał przebywając z Johannem Friedrichem Reichardtem, a później z przyjacielem Johanna Wolfganga von Goethego Carlem Friedrichem Zelterem. Po ukończeniu gimnazjum zgodnie z wolą ojca studiował prawo. We wrześniu 1792 r. przyjaciele spotkali się podczas podróży, którą Wackenroder odbywał z krewnymi do Wörlitz, Dessau, Halle, Lipska, Miśni i Drezna. Od Wielkanocy 1793 r. Wackenroder studiował prawo w Erlangen, gdzie podążył z nim Tieck. Przebywając w Erlangen zwiedzali Norymbergę, Bamberg i ich okolice. Od jesieni obaj studiowali w Getyndze, gdzie spotkali przyjaciela Tiecka Wilhelma von Burgsdorffa. W Getyndze Wackenroder zajął się gorliwie niemiecką literaturą średniowieczną, studiował zbiór średniowiecznej poezji niemieckiej Codex Manesse oraz utwory Hansa Sachsa. W tym czasie napisał prawdopodobnie, wydany dopiero w 1836 r. przez Friedricha Heinricha von der Hagena, esej o Hansie Sachsie. Po dwóch semestrach wrócił razem Tieckiem przez Brunszwik i Hamburg do Berlina. W czasie tej podróży spotkali Friedricha Gottlieba Klopstocka.

Jesienią 1794 r. Wilhelm Heinrich Wackenroder rozpoczął w Berlinie praktykę prawniczą. W tym czasie pisał także wiersze, z których dwa opublikował anonimowo Tieck. W lecie 1796 r. w czasie podróży do Drezna zapoznał Ludwiga Tiecka ze swoimi esejami o muzyce i sztuce. Jeden z nich, Das Ehrengedächtniß Dürers opublikował Johann Friedrich Reichardt w gazecie Deutschland. W 1797 r. ukazało się anonimowo jego pismo Herzensergießungen eines kunstliebenden Klosterbruders (Serdeczne wyznania miłującego sztukę zakonnika), do którego Tieck napisał przedmowę i kilka innych fragmentów. Zaplanowana druga część tego pisma została tylko częściowo ukończona, gdyż szybko postępująca choroba (prawdopodobnie tyfus) spowodowała już 13 lutego 1798 r. jego śmierć.

Tę drugą część Tieck uzupełnił swoimi esejami i wydał w 1799 r. sygnując własnym nazwiskiem pt. Phantasien über die Kunst, für Freunde der Kunst (Fantazje o sztuce dla przyjaciół sztuki) i postawił przyjacielowi trwały pomnik w wierszu Der Traum (Marzenie), który stanowił zakończenie tego pisma. Pomnikiem ich przyjaźni była także powieść Franz Sternbalds Wanderungen (1798, Wędrówki Franza Sternbalda), którą wspólnie zaplanowali i omówili, a której pierwsza część zdradza silny wpływ Wackenrodera, ale pomimo tego przez formę jest zupełną własnością Tiecka. W 1814 r. Tieck w piśmie Phantasien über die Kunst von einem kunstliebenden Klosterbruder (Fantazje o sztuce kochającego sztukę brata zakonnego) zebrał dwa wcześniejsze pisma i przyznał, że są one własnością Wackenrodera, a jako wprowadzenie do niego dołączył krótki życiorys przyjaciela.

Eseje Herzensergießungen eines kunstliebenden Klosterbruders Wackenrodera dzielą się na dwie grupy, z których pierwsza miała istotne znaczenie dla rozwoju niemieckiej literatury i sztuki, a druga miała dużą wartość dla osobowości autora. Ta ostatnia reprezentowana przez esej Das merkwürdige musikalische Leben des Tonkünstlers Joseph Berglinger (Osobliwe życie muzyczne kompozytora Josepha Berglingera) pokazuje nam postać muzyka Josepha Berglingera, jego wewnętrzną walkę, którego ojciec chce z niego zrobić lekarza. Jest to przedstawienie osobistych przeżyć autora, który wbrew własnej woli musiał zostać prawnikiem. Jednak bohater Wackenrodera, w przeciwieństwie do niego samego, ma siłę wyrwać się z tej trudnej sytuacji i ucieka do sąsiedniego miasta, do krewnego, który umożliwia mu naukę jego umiłowanej muzyki. Chociaż zostaje kapelmistrzem to jest nieszczęśliwy, ale komponując ostatnie dzieło ma nadzieję, że "otwiera drogę przyszłym fikcyjnym romantycznym artystom".

Dla Wackenrodera sztuka i życie jest jednością, ale także sztuka i religia zlewa się w jedność. Wielki artysta jest pobożny i czysty, dlatego jest przez Boga obdarowanym i inspirowanym człowiekiem. Sztuka jest "innym językiem Boga". Poglądy jego znajdują wyraz w grupie chrześcijańskich malarzy niemieckich Nazareńczyków, m.in. u Johanna Friedricha Overbecka i innych. Poglądy, które Wilhelm Heinrich Wackenroder głosił były nowe i okazały się pokrewne poglądom młodego Goethego.

Dzieła (wybór)

  • Das Kloster Netley: Eine Geschichte aus dem Mittelalter. 1796.
  • Herzensergießungen eines kunstliebenden Klosterbruders. 1797.
  • Ehrengedächtniß Albrecht Dürers. 1797.
  • Phantasien über die Kunst: für Freunde der Kunst. 1799, wspólna praca z Ludwigiem Tieckiem.

Literatura

  • Rudolf Köpke: Ludwig Tieck. 1835.
  • Rudolf Haym: Die romantische Schule. 1870.
  • Sulger-Gebing: "Wackenroder, Wilhelm Heinrich" w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 40, Duncker & Humblot, Leipzig 1896, s. 444-448 (online).

Linki