Wilhelm Müller

Johann Ludwig Wilhelm Müller (ur. 7 października 1794 r. w Dessau; zm. 1 października 1827 r. w Dessau) - niemiecki poeta. (wyznania ewangelickiego)

Wilhelm Müller by Schröter
Wilhelm Müller.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Christian Leopold (1752-1820), mistrz krawiecki w Dessau; matka Maria Leopoldina z domu Zellarius (1751-1808); przybrana matka od 1809 r. Marie Seelmann z domu Gödel; - ożenił się w 1821 r. w Dessau z Adelheidą z domu Basedow (1800-83); dziadek ze strony żony Johann Bernhard Basedow (1724-90), pedagog; dzieci syn Max Müller, językoznawca i córka.

Życiorys

Wilhelm Müller po ukończeniu gimnazjum w Dessau studiował w Berlinie filologię i historię m.in. u filologów Friedricha Augusta Wolfa (1759-1824) i Augusta Boeckha (1785-1867), jak również u filozofa Karla Solgera (1780-1819). W lutym 1813 r. zgłosił się jako ochotnik do pruskiego wojska i brał udział w wojnie wyzwoleńczej przeciw Francuzom. W 1814 r. awansował na porucznika. W zimie 1814/15 ponownie podjął studia i słuchał wykładów germanisty Johanna Augusta Zeune (1778-1853), nawiązał kontakt z "ojcem gimnastyki" Friedrichem Ludwigiem Jahnem (1778-1852) i przyłączył się do towarzystwa Gesellschaft für deutsche Sprache. W 1816 r. wydał »Blumenlese aus den Minnesingern« i zajmował się poetyckim zbiorem »Bundesblüthen«, który wspólnie układał krąg literacki, do którego należeli: Friedrich Adolf von Kalckreuth (1737-1818), Georg Graf von Blankensee (1792-1867) oraz malarz Wilhelm Hensel (1794-1861). W tym czasie poznał także Friedricha de la Motte Fouqué (1777-1843), Karla Eduarda von Holtei (1798-1880), Elisę von der Recke (1754-1833), Achima von Arnima (1781-1831), Clemensa Brentano (1778-1842) i późniejszego swego biografa Gustava Schwaba (1792-1850).

W ramach pewnej wówczas w salonach zwykłej gry literackiej powstały w 1816 r. z mottem »Rose, die Mülleri« pierwsze wiersze późniejszego cyklu »Die schöne Müllerin« (pol. Piękna młynarka), do których muzykę napisał Ludwig Berger (1777-1839).

W 1817 r. Albert von Sack (1757-1829) wybrał Müllera jako towarzysza podróży do Grecji i Azji Mniejszej. W Wiedniu spotkał greckich emigrantów i nauczył się nowożytnego języka greckiego. Wybuch epidemii dżumy w Konstantynopolu zmusił ich do podróżowania przez Włochy. Tam w Wielkanoc 1818 r. Müller odłączył się od Sacka, aby poznać Rzym, Neapol i Florencję. Poznał tam Josepha Antona Kocha (1768-1839), Bartholda Georga Niebuhra (1776-1831), Carla Friedricha von Rumohra (1785-1843) i Friedricha Rückerta (1788-1866), którego uratował przed utonięciem. Efektem tej podróży była książka »Rom, Römer und Römerinnen«. Końcem 1818 r. wrócił do Niemiec.

W 1819 r. został nauczycielem pomocniczym języka łacińskiego i greckiego oraz historii w gimnazjum w rodzinnym mieście, a w 1820 r. bibliotekarzem u księcia Leopolda IV Friedricha von Anhalt-Dessau (1794-1871). W tym czasie pisał artykuły m.in. do czasopisma Johanna Friedricha Cotta (1764-1832) Morgenblatt. Sławę przyniósł mu zbiór »Lieder der Griechen« (1821, pol. Pieśni Greków), który wkrótce został przetłumaczony na inne języki, wywołał zainteresowanie Grecją oraz dzięki temu i innym podobnym zbiorom zyskał przydomek "Griechenmülle".

Oprócz historii i krytyki literatury poświęcał się przedsięwzięciom wydawniczym. Wydawał własne czasopismo krytyczno-literackie Askania (1820/21) oraz Bibliothek deutscher Dichter des siebzehnten Jahrhunderts (10 tomów, 1822-27, pol. Biblioteka niemieckich poetów XVII wieku) z tekstami m.in. Martina Opitza (1597-1639), Paula Fleminga (1609-1640), Andreasa Gryphiusa (1616-1664) i Georga Philippa Harsdörffera (1607-1658). W następnych latach wydał pismo Homerische Vorschule (1824, pol. Homeryckie przedszkole), w którym propagował tezy swojego nauczyciela Wolfa o autorze »Iliady« i »Odysei«, tłumaczenia greckiej literatury nowożytnej »Volkslieder« (1825), nowelę »Der Dreizehnte« (1825) i opowiadanie autobiograficzne »Debora« (1827). Podczas krótkich podróży poznał Ludwiga Tiecka (1773-1853) i Carla Marię von Webera (1786-1826).

Muzykę do jego tekstów napisał m.in. Franz Schubert (1797-1828), który udźwiękowił »Die schöne Müllerin« (pol. Piękna młynarka) i »Die Winterreise« (pol. Podróż zimowa).

W lecie 1827 r. Müller razem z żoną udał się w podróż, która prowadziła przez Frankfurt nad Menem, Heidelberg, Karlsruhe i Strasburg do Stuttgartu i Weinsberga, gdzie ponownie spotkał się ze Schwabem i poznał Johanna Ludwiga Uhlanda (1787-1862), Wolfganga Menzla (1798-1873), Wilhelma Hauffa (1802-1827) i Justinusa Kernera (1786-1862). W drodze powrotnej małżeństwo odwiedziło w Weimarze Johanna Wolfganga von Goethego (1749-1832). Krótko po powrocie do domu Wilhelm Müller zmarł w wyniku udaru mózgu.

Dzieła (wybór)

  • Gedichte aus den hinterlassenen Papieren eines reisenden Waldhornisten 1. 1821.
    • Die schöne Müllerin.
    • Johannes und Esther.
    • Reiselieder.
    • Ländliche Lieder.
    • Die Monate.
    • Musterkarte.
  • Gedichte aus den hinterlassenen Papieren eines reisenden Waldhornisten 2. 1824.
    • Tafellieder für Liedertafeln.
    • Die Winterreise.
    • Ländliche Lieder.
    • Wanderlieder.
    • Devisen zu Bonbons.
  • Lyrische Reisen und epigrammatische Spaziergänge. 1827.

Literatura

  • F. Max Müller: Müller, Wilhelm. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 22, Duncker & Humblot, Leipzig 1885, s. 683-694.
  • Hans-Wolf Jäger: Müller, Wilhelm. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 18, Duncker & Humblot, Berlin 1997, ISBN 3-428-00199-0, s. 320–322.

Linki

Autor: Roman Penkała