Wilhelm Wattenbach

Ernst Christian Wilhelm Wattenbach (ur. 22 września 1819 r. w Rantzau (Holsztyn); zm. 20 września 1897 r. we Frankfurcie) - niemiecki historyk i paleograf. (wyznania ewangelickiego)

Życiorys i działalność

Wilhelm Wattenbach pochodził z rodziny pastorów, choć jego ojciec zrezygnował z tej drogi i został kupcem w Hamburgu. Po wczesnej śmierci ojca, matka z dziećmi przeprowadziła się do Lubeki, gdzie uczęszczał do gimnazjum i zawarł przyjaźń na całe życie z Ernstem i Georgiem Curtiusem oraz Emanuelem Geiblem. W 1837 r. studiował filologię klasyczną i archeologię na uniwersytetach w Bonn, Getyndze i Berlinie. W Berlinie uczęszczał na wykłady Leopolda von Ranke. 22 lipca 1842 r. promował się dysertacją De quadringentorum Athenis factione, po czym zdał państwowy egzamin nauczycielski i rozpoczął nauczanie jako kandydat w gimnazjum Joachimsthal w Berlinie. W 1843 r. rozpoczął pracę dla Monumenta Germaniae Historica (MGH).

W 1847 r. odbył podróż naukową do austriackiego archiwum i biblioteki. Rewolucja w 1848 r. przerwała jego pracę, którą wznowił i dokończył w 1849. Badania te stały się inspiracją dla jego przyszłych publikacji m.in. o najstarszej historii słowiańskiego Kościoła, o epoce św. Ruperta z Salzburga.

W 1851 r. habilitował się w Berlinie i został Privatdozentem. W tym czasie zainteresował się badaniem paleografii i historii dyplomacji. Jednak polityczna historia polityki, państwa i prawa mniej go interesowały niż nurty humanistycznego życia, historia klasztorów, szkół i wagantów. Jako, że nie otrzymał oczekiwanej profesury, przyjął w 1855 r. posadę archiwisty na uniwersytecie we Wrocławiu. Prowadzone tutaj badania zaowocowały w 1858 r. pracą Codex diplomaticus Silesiae, w której zawarł dokumenty śląskich klasztorów oraz licznymi artykułami o historii Śląska. We Wrocławiu powstało też jego główne dzieło Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter bis zur Mitte des 13. Jahrhunderts (1858), w którym wychodząc z historii edukacji i szkół rozwinął z obrazu ówczesnego świata, z warunków życia i z osobistych charakterów autorów charakterystyczne cechy ich literackiej twórczości.

W 1862 r. powołano go na profesora historii na uniwersytet w Heidelbergu, gdzie wszedł w krąg wybitnych uczonych takich jak: Ludwig Häusser, Hermann von Helmholtz, Wilhelm Wundt i Heinrich von Treitschke. Tutaj jego badania skupiły się nad uczoną poezją średniowiecza, rymem i rytmem łacińskim i historią literatury i kultury. Odnalazł sporą ilość nieznanych i fragmentarycznych rękopisów sztuk, które jak mało kto potrafił zrekonstruować i w tej dziedzinie uważany był za najlepszego znawcę. Zajmował się także początkami humanizmu w Niemczech i napisał liczne artykuły o najstarszych humanistach niemieckich m.in. na temat Petera Ludera

W 1873 r. został profesorem historii na uniwersytecie w Berlinie. Kiedy w 1875 r. zreorganizowano Monumenta Germaniae, Wilhelm Wattenbach został członkiem centralnej dyrekcji i objął oddział Epistolae i redakcję Neuen Archivs für ältere deutsche Geschichtskunde. Po śmierci Georga Waitza w 1886 r. kierował tymczasowo przez prawie dwa lata Monumenta Germaniae, ale nie został wybrany na stałe na to stanowisko.

Jako członek Pruskiej Akademii Nauk w Berlinie (od 1881) prowadził wykłady o charakterze sekt i czternastowiecznej inkwizycji w Brandenburgii i na Pomorzu. Razem z Heinrichem von Sybelem, Juliusem Weizsäckerem, a później z Maxem Lenzem i Reinholdem Koserem kierował Deutsches Historisches Institut in Rom (Niemiecki Instytut Historyczny w Rzymie). W 1873 r. został członkiem Münchener Historische Commission (Monachijska Komisja Historyczna). Wilhelm Wattenbach pisał także artykuły do Allgemeine Deutsche Biographie. Z prowadzonych wykładów w Berlinie powstała książka Geschichte des Papstthums (1876), która wprawdzie nie wyczerpuje tematu średniowiecznego papiestwa, ale pokazuje obraz osobowości i panujący wówczas stan duchowy.

Dzieła (wybór)

  • Beiträge zur Geschichte der christlichen Kirche in Böhmen und Mähren, 1849.
  • Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter bis zur Mitte des XIII Jahrhunderts, 1858.
  • Anleitung zur griechischen Palaeographie, 1867.
  • Peter Luder, der erste humanistische Lehrer in Heidelberg, 1869.
  • Das Schriftwesen im Mittelalter, 1871.
  • Geschichte des römischen Papsttums, 1876.

Literatura

  • Carl Rodenberg: Wattenbach, Wilhelm. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 44, Duncker & Humblot, Leipzig 1898, s. 439-443.

Linki