Zacharias Ursinus

Zacharias Ursinus (ur. 18 lipca 1534 r. we Wrocławiu jako Zacharias Baer; zm. 6 marca 1583 r. w Neustadt an der Haardt, obecnie Neustadt an der Weinstraße) - śląski teolog ewangelicko-reformowany i reformator religijny.

Zacharias Ursinus
Zacharias Ursinus.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Kaspar Beer, zlatynizował swoje nazwisko na Ursinus, przybył w 1528 r. do Wrocławia z Wiener Neustadt z Austrii; matka Anna Roth, pochodziła z szanowanej wrocławskiej rodziny patrycjuszowskiej; - ożenił się w 1574 r. z Margarethą Trautwein; dzieci miał syna Johannesa.

Życiorys

Zacharias Ursinus uczęszczał do wrocławskiej szkoły łacińskiej przy kościele św. Elżbiety, która po wprowadzeniu protestantyzmu na Śląsku przeżywała swój rozkwit. Silny wpływ na niego wywarł pierwszy pastor ewangelicki w kościele św. Elżbiety Ambrosius Moibanus (1494-1554). Ursinus studiował od kwietnia 1550 r. na uniwersytecie w Wittenberdze u Filipa Melanchtona (1497-1560). W sierpniu 1557 r. towarzyszył Melanchtonowi w rozmowach religijnych w Wormacji i stamtąd rozpoczął tradycyjną podróż naukową po ukończeniu studiów, która prowadziła do Genewy, gdzie poznał Jana Kalwina (1509-1564) i Paryża.

W drodze powrotnej odwiedził Zurych, Tybingę, Ulm i Norymbergę. We wrześniu 1558 r. wrócił do Wittenbergi, a stamtąd do Wrocławia, gdzie został nauczycielem w szkole łacińskiej św. Elżbiety.

W 1559 r. opublikował pismo »Theses de sacramentis«, w który opowiedział się po stronie Kalwina w kwestii Wieczerzy Pańskiej. W wyniku tego popadł w spór z wrocławskimi teologami luterańskimi i w 1560 r. opuścił Wrocław. Krótko po śmierci Melanchtona przybył do Wittenbergi, po czym udał się do Zurychu, gdzie od 3 października 1560 r. zaczął współpracę m.in. z Johannem Heinrichem Bullingerem (1504-1575).

Dzięki rekomendacji zuryskich teologów został w 1561 r. powołany przez księcia Palatynatu Fryderyka III Wittelsbacha (1515-1576) na uniwersytet w Heidelbergu, gdzie rok później został doktorem teologii. W Heidelbergu prowadził przez 15 lat wykłady dotyczące dogmatyki i uczył w Collegium Sapientiae. W 1563 r. na zlecenie księcia napisał palatyński katechizm »Heidelberger Katechismus«, chyba najwybitniejsze pismo wyznaniowe Kościoła ewangelicko-reformowanego w Niemczech. W wielu pismach bronił teologii ewangelicko-reformowanej Palatynatu przeciw argumentacji luteran. W 1564 r. opublikował pismo »Gründlicher Bericht vom heiligen Abendmahle«, w którym bronił nauki zawartej w katechizmie.

W tym samym roku brał udział w dysputach religijnych w Maulbronn, gdzie przeciwstawiał się poglądom Jakoba Andreae (1528-1590). W 1566 r. reprezentował ewangelików reformowanych w rozmowach religijnych z luteranami w Heidelbergu. W Collegium Sapientiae wykładał nieprzerwanie katechizm przyszłym teologom. Na podstawie notatek z jego wykładów studenci stworzyli w 1584 r. komentarz do katechizmu, który został przetłumaczony na wiele języków.

Po śmierci Fryderyka III Wittelsbacha władzę przejął jego syn Ludwik VI Wittelsbach (1539-1583), który zarządał od teologów i kaznodziejów Palatynatu wyrzeczenia się wyznania kalwińskiego i podpisania Formuły zgody na korzyść luteran. Ponieważ Ursinus wzbraniał się przed jej podpisaniem musiał odejść z uniwersytetu. Nowe miejsce pracy znalazł w Casimirianum w Neustadt, gdzie jednym z jego studentów był Franciscus Gomarus (1563-1641). Swoją tamtejszą działalność rozpoczął 26 kwietnia 1578 wykładem o proroku Izajaszu. W Neustadt napisał swoje ostatnie wielkie dzieło »Admonitio Christiana« formułujące argumenty przeciw Formule zgody.

Zacharias Ursinus zmarł 6 marca 1583 r. i został pochowany w Neustadter Stiftskirche.

Dzieła (wybór)

  • Catechismus. Der Euangelischen Kirchen in Franckreich gestelt in Frag vnd Antwort.Übers. v. Zacharias Ursinus. 1563.
  • Gründtlicher bericht Vom heiligen Abendmal unsers Herren Jesu Christi. 1564.
  • Antwort Josue Lagi Pomerani, dieners des worts Gottes zu Heidelberg, Auff Johann Marbachs und Joachim Mörlins Schrifften wider die Heidelbergischen Theologen. 1565.
  • Bekanntnuß der Theologen unnd Kirchendiener zu Heidelberg, von dem einigen waren Gott in dreyen Personen. 1574.
  • Christliche Erinnerung Vom Concordibvch. 1581.
  • Zachariae Ursini Vratislaviensis ... Volumen Tractationum Theologicarum. 1584.

Literatura

  • Ulrich Hutter-Wolandt: URSINUS, Zacharias. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 12, Bautz, Herzberg 1997, ISBN 3-88309-068-9, s. 953-960.
  • Theodor Julius Ney: Ursinus, Zacharias. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 39, Duncker & Humblot, Leipzig 1895, s. 369-372 (online).

Linki