Karlheinz Deschner
Karlheinz Heinrich Leopold Deschner (ur. 23 maja 1924 w Bambergu, zm. 8 kwietnia 2014 w Hassfurcie) – niemiecki pisarz, autor pism o tematyce religijnej i kościelnej. Najbardziej znanym jego dziełem jest 10-tomowa Kriminalgeschichte des Christentums (Kryminalna historia chrześcijaństwa). (wyznanie katolickie, od 1985 r. bezwyznaniowy)
Karlheinz Deschner (z prawej) podczas rozmowy z Hansem Albertem w 2007 roku. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
- Ojciec : Karl, leśnik i hodowca ryb;
- Matka : Margareta Karoline z domu Reischböck;
- Ożenił się : w 1951 z Elfi Tuch;
- Dzieci : Katja (1951), Bärbel (1958) i Thomas (1959–1984).
Życiorys
Karlheinz Deschner urodził się 23 maja 1924 r. w Bambergu. Jego ojciec Karl, leśnik i hodowca ryb, był wyznania katolickiego, a matka Margareta Karoline z domu Reischböck pochodziła z zamożnej rodziny ewangelickiej, ale później konwertowała na katolicyzm. Karlheinz Deschner uczęszczał do szkoły podstawowej w Trossenfurt, potem do seminarium franciszkańskiego w Dettelbach (w tym okresie przez pewien czas mieszkał w klasztorze franciszkanów) i wreszcie do gimnazjum karmelitów i Congregatio Jesu (Englische Fräulein) w Bambergu. W marcu 1942 r. zdał maturę, po której zgłosił się na ochotnika do wojska; był kilka razy ranny i służył w wojsku do momentu kapitulacji Niemiec.
Po II wojnie światowej studiował w 1946/47 w Wyższej Szkole Filozoficzno-Teologicznej w Bambergu, a od 1947 do 1951 na uniwersytecie w Würzburgu. Słuchał wykładów między innymi o literaturoznawstwie, prawoznawstwie, filozofii, teologii i historii. W 1951 r. promował się pracą pt. Lenaus metaphysische Verzweiflung und ihr lyrischer Ausdruck (Zwątpienie metafizyczne Lenaua i jego liryczny wyraz).
Po ukończeniu studiów Karlheinz Deschner wziął w 1951 r. ślub cywilny z rozwiedzioną Elfi Tuch. Kościół katolicki uznał ich związek za nieważny, żądał jego rozwiązania, a gdy się na to nie zgodzili zostali ekskomunikowani. Nastąpiło to 5 lat przed publikacją pierwszej książki na temat religii i Kościoła. Na początku lat 50-tych prowadził intensywne studia literackie. Jego myśli kształtowały się pod wpływem filozofii Friedricha Nietzsche (1844–1900), Immanuela Kanta (1724–1804) i Arthura Schopenhauera (1788–1860).
W 1956 r. Karlheinz Deschner opublikował pierwszą swoją książkę, powieść Die Nacht steht um mein Haus (Noc spowiła mój dom). W następnym roku ukazała się jego książka Was halten Sie vom Christentum? (Co Pan(i) sądzi o chrześcijaństwie?, 1957), w której zawarł eseje o współczesnych pisarzach takich jak Hermann Kesten (1900–1996), Heinrich Böll (1917–1985), Arno Schmidt (1914–1979), Max Brod (1884–1968), Arnold Zweig (1887–1968) i innych. Praca ta uważana jest za pierwsze pismo Deschnera krytykujące Kościół. W tym samym roku wydał krytycznoliteracki tom Kitsch, Konvention und Kunst (Kicz, konwencja i sztuka, 1957), który doprowadził do skandalu, ponieważ chwalił w nim utwory mało znanych autorów, a krytykował dzieła uznanych i lubianych pisarzy.
Książka Abermals krähte der Hahn (I znowu zapiał kur, 1962) znalazła duże zainteresowanie wśród krytyków Kościoła. W 1970 r. zawarł porozumienie z wydawnictwem Rowohlt Verlag na projekt Kriminalgeschichte des Christentums (Kryminalna historia chrześcijaństwa); dopiero w 1986 r. ukazał się pierwszy tom. W 2013 r. musiał z powodów zdrowotnych zakończyć ten cykl na dziesiątym tomie, który sięgał do XVIII wieku.
Karlheinz Deschner mieszkał do śmierci w małym katolickim miasteczku Haßfurt am Main w Dolnej Frankonii.
Za swoją pracę literacką otrzymał wiele nagród m.in. Arno-Schmidt-Preis (1988), Alternativen Büchnerpreis (czerwiec 1993), Erwin-Fischer-Preis (2001), Ludwig-Feuerbach-Preis (2001), Wolfram-von-Eschenbach-Preis (2004), Premio letterario Giordano Bruno (2006).
W 2004 r. fundacja Giordano Bruno Stiftung ustanowiła nazwaną jego imieniem nagrodę Deschner-Preis, która przyznawana jest osobom lub organizacjom, „które przyczyniły się szczególnie do wzmocnienia sekularnego, naukowego i humanistycznego myślenia i działania”.
Cytaty
-
To, że wszyscy szukają prawdy nie znaczy, że ona istnieje
Deschner, Mörder machen Geschichte. Aphorismen, Lenos Verlag, Basel 2003. -
Strach jest dalekowzroczny, bohaterowie umierają na krótkowzroczność
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Najlepszym dowodem złego wychowanie ludzkości jest jej historia
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Bóg jest jedynym Panem świata, który ma mniej do powiedzenia niż jego słudzy
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Odkąd Bóg oświadczył, że świat jest dobry, więcej się na ten temat nie wypowiedział
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Pokora jest tylko formą zemsty
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Ludzie, mówi Lac, rozumieją wszystko dopiero w następnym pokoleniu. Optymista!
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Myślenie oznacza umieranie z wątpliwościami
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Skrucha: najsubtelniejsza zemsta przeszłości
Deschner, Bissige Aphorismen, 1994. -
Tylko żywi płyną pod prąd
Deschner, Nur Lebendiges schwimmt gegen den Strom. Aphorismen, Lenos Verlag, Basel 1985.
Dzieła (wybór)
- Die Nacht steht um mein Haus. (Noc spowiła mój dom, powieść). List, München 1956.
- Kitsch, Konvention und Kunst. Eine literarische Streitschrift. (Kicz,konwencja i sztuka. Literackie pismo polemiczne) List, München 1957.
- Florenz ohne Sonne. Roman (Florencja bez słońca, powieść). List, München 1958.
- Abermals krähte der Hahn. Eine kritische Kirchengeschichte. (I znowu zapiał kur. Krytyczna historia Kościoła) Günther, Stuttgart 1962.
- Mit Gott und den Faschisten. Der Vatikan im Bunde mit Mussolini, Franco, Hitler und Pavelić. (Z Bogiem i faszystami. Watykan w przymieżu z Mussolinim, Hitlerem i Pavelićem.) Günther, Stuttgart 1965.
- Kirche und Faschismus. (Kościół a faszyzm) Jugenddienst-Verlag, Wuppertal 1968.
- Das Kreuz mit der Kirche. Eine Sexualgeschichte des Christentums. (Krzyż Pański z Kościołem. Seksualizm w historii chrześcijaństwa) Econ, Düsseldorf 1974.
- Ein Papst reist zum Tatort. (Papież udaje siena miejsce mierci) Hoffmann und Campe, Hamburg 1981.
- Ein Jahrhundert Heilsgeschichte. Die Politik der Päpste im Zeitalter der Weltkriege. (Jedno stulecie w historii zbawienia. Polityka papieży w okresie wojen światowych), 2 tomy, Kiepenheuer & Witsch, Köln 1982/83; nowe rozszerzone wydanie w tomie Die Politik der Päpste. (Polityka papieży) Alibri, Aschaffenburg 2013.
- Nur Lebendiges schwimmt gegen den Strom. Aphorismen. (Tylko żywi płyną pod prąd, aforyzmy) Lenos, Basel 1985.
- Kriminalgeschichte des Christentums (Kryminalna historia chrześcijaństwa), 10 tomów, Rowohlt, Reinbek 1986–2013.
- Opus Diaboli. Rowohlt, Reinbek 1987.
- Die Vertreter Gottes. Eine Geschichte der Päpste im 20. Jahrhundert. (Przedstawiciele Boga. Historia papieży w XX wieku) Heyne, München 1994.
- Mörder machen Geschichte. (Mordercy tworzą historię, aforyzmy). Lenos, Basel 2003.
Literatura
- „Karlheinz Deschner.” Sonderheft 9 der Zeitschrift Aufklärung und Kritik der Gesellschaft für kritische Philosophie Nürnberg, Nürnberg 2004. ISSN 0945-6627 (PDF).