Johannes Aventinus

Johannes Aventinus. Źródło: Wikimedia Commons

Johannes Aventinus (ur. 4 lipca 1477 w Abensbergu, Dolna Bawaria jako Johann Georg Turmair ; zm. 9 stycznia 1534 w Ratyzbonie) – niemiecki historyk i dworski historiograf. Uważany jest za prekursora filologii klasycznej w Niemczech. (wyznanie katolickie ?)

Genealogia

• Ojciec : Peter Turmair, właściciel tawerny i gospody w Abensbergu;
• Ożenił się : w 1528 z szwabską służką;
• Dzieci : 2 (1 wcześnie zmarło) m.in. córka Gisella.

Życiorys i twórczość

Johannes Aventinus po nauce w klasztorze karmelitów w Abensbergu wstąpił w 1495 roku na uniwersytet w Ingolstadt. w 1496 roku został w Ratyzbonie akolitą, ale zrezygnował z zawodu duchownego i podążył za swoim nauczycielem Conradem Celtisem (1459–1508) do Wiednia, na tamtejszy uniwersytet. Oprócz tego studiował w Krakowie i Paryżu, gdzie uzyskał tytuł magistra.

Po powrocie do Bawarii przygotowywał się do posady akademickiej na uniwersytecie w Ingolstadt. Po śmierci księcia Albrechta IV Wittelsbacha (1447–1508) został powołany na dwór do Monachium, aby wychowywać małoletnich synów księcia, Ludwiga i Ernsta. W 1517 roku towarzyszył jako wychowawca księciu Ernstowi podczas studiów na uniwersytecie w Ingolstadt. Ubocznym efektem działalności Aventinusa na dworze w Monachium była napisana w języku łacińskim historia książąt Bawarii Annales ducum Bavariae (1511), gramatyka łacińska Grammatica nova fundamentalis (1512) i podręcznik muzyki Musicae rudimenta (1516). W uznaniu jego działalności wychowawczej został po jej zakończeniu powołany przez książąt na bawarskiego historiografa. Żaden niemiecki historiograf przed nim nie zebrał tak obszernego materiału i nie napisał tak wartościowego dzieła poświęconego historii Bawarii. Książęta udostępnili mu ich archiwa i umożliwili podróże do archiwów w całym kraju, a także do klasztorów. W latach 1519–21 napisał książkę Annales ducum Boiariae, w której opisał historię Bawarii do 1460 roku. Na zlecenie książąt zaczął w 1522 roku tworzyć niemiecką wersję tego dzieła, którą ukończył dopiero w 1533 roku jako Bairischen Chronik.

Johannes Aventinus wprawdzie nie przyłączył się do nowej nauki, ale sympatyzował w wielu kwestiach z ruchem reformatorskim i utrzymywał kontakt z Filipem Melanchtonem (1497–1560), Marcinem Lutrem (1483–1546) i innymi reformatorami. Był zdecydowanym przeciwnikiem rzymskich praktyk kościelnych i władzy papieskiej, przy czym w tej ostatniej kwestii kierował się pobudkami narodowymi. Wprawdzie zaliczał się do kleru, ale nie stanowiło to przeszkody, aby potępiać stan duchowny, szczególnie mnichów, których wypaczenia z niezmordowaną pasją napiętnował. Taka postawa przysporzyła mu wielu wrogów. Przypisywano mu złamanie nakazu postu. 7 października 1528 roku został aresztowany i tylko dzięki swojemu protektorowi, kanclerzowi Leonhardowi von Eck (1480–1550) zawdzięczał, że po jedenastu dniach opuścił więzienie i nie poniósł dalszych konsekwencji.

Dzieła (wybór)

• Annales ducum Bavariae (1511)
• Grammatica nova fundamentalis (1512)
• Musicae rudimenta (1516)
• Aventinus, Johannes: Bayrisch Cronick (ok. 1519)
• Annales ducum Boiariae (1516–1522)

Literatura

• Leidinger, Georg, "Aventinus, Johannes" w: Neue Deutsche Biographie 1 (1953), s. 469-470 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd11850522X.html#ndbcontent
• Wegele, Franz Xaver von, "Aventinus, Johannes" w: Allgemeine Deutsche Biographie 1 (1875), s. 700-704 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd11850522X.html#adbcontent