Rudolf Schottlaender

Rudolf Schottlaender (także: Rudolf Julius Schottlaender; ur. 5 sierpnia 1900 r. w Berlinie; zm. 4 stycznia 1988 r. w Berlinie Wschodnim) - niemiecki filozof, filolog klasyczny, tłumacz i publicysta polityczny. (wyznania mojżeszowego, od 1921 r. bezwyznaniowy)

Genealogia

Ojciec Leopold (1860-1919), z Brombergu ( obecnie Bydgoszcz), kupiec tekstylny; matka Rosa z domu Stern (1867-1922); - ożenił się 1) w Berlinie w 1922 r. rozwiódł się w 1927 r. z Hilde Stern (1900-61, wyszła za mąż po raz drugi za Hansa Marchwitza (1890-1965), pisarza), 2) w Berlinie w 1927 r. z Wally Damm, a rozwiódł się w 1945r, 3) w Berlinie 1946 r. Edith Theuser (ur 1915), sprzedawczyni; miał syna i córkę z 1) małżeństwa, 2 synów z 2) małżeństwa oraz syna i córką z 3) małżeństwa.

Życiorys

Rudolf Schottlaender studiował w latach 1918-23 filozofię i filologię klasyczną w Berlinie, Heidelbergu, Marburgu i Fryburgu Bryzgowijskim. W maju 1923 r. promował się w Heidelbergu u Ernsta Hoffmanna pracą o Etyce nikomachejskiej Arystotelesa. W 1924 r. zamieszkał w Berlinie i na utrzymanie zarabiał udzielając lekcji z języków klasycznych jak również publikacjami filozoficzno-naukowymi i tłumaczeniami. Jako pierwszy przetłumaczył W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta (Der Weg zu Swann, 2 tomy, 1926) i wzbudził tym uznanie m.in. Hermanna Hesse, Thomasa Manna, Alfreda Kerra i Theodora W. Adorno. Jednak tłumaczenie jego skrytykował znany romanista Ernst Robert Curtius, co skutkowało, że wydawca tłumaczenie dalszych części tego dzieła zlecił w inne ręce.

Jak Żyd był w okresie narodowego socjalizmu prześladowany, a przed deportacją chroniło go małżeństwo z nieżydówką. Aby uniknąć przymusowej pracy, przyjął posadę pielęgniarza w ortodoksyjnym Israelitsches Krankenheim, a później w żydowskim Privathaushalt in Stuttgart. W 1942 r. pracował jako robotnik w fabryce amunicji w Berlinie.

Po 1945 r. przez krótki czas Rudolf Schottlaender był pomocnikiem sowieckich sił okupacyjnych, prowadził kursy z filozofii i został nauczycielem języka łacińskiego. w 1947 r. otrzymał na polecenie swoich akademickich nauczycieli Karla Jaspersa i Ernsta Hoffmanna stanowisko profesora filozofii na uniwersytecie techniczny w Dreźnie. Jako, że nie przyznawał się do marksizmu został w 1949 r. zwolniony i wrócił do Berlina Zachodniego i pracował jako nauczyciel. Od 1950 r. działał na rzecz pokoju w Europie w organizacji Notgemeinschaft für den Frieden Europas. Jako przeciwnik ponownych zbrojeń został w 1959 r. zawieszony w służbie i otrzymał zakaz wykonywania zawodu oraz pozbawiono go czasowo statusu prześladowanego politycznie-rasistowsko.

W 1960 r. Rudolf Schottlaender przyjął posadę profesora zwyczajnego filologii klasycznej na uniwersytecie Humboldta w Berlinie Wschodnim, gdzie przesiedlił się po wybudowaniu muru berlińskiego. Oprócz działalności pedagogicznej przetłumaczył antyczne sztuki teatralne wystawił je na scenie studenckiej. Publikacja jego dokumentacji o prześladowanych naukowcach w Berlinie w czasie nazizmu, którą skompletował w 1962 r., została w NRD zakazana i mogła się ukazać dopiero w 1988 r. w NRF ( Verfolgte Berliner Wissenschaft, Ein Gedenkwerk, Mit e. Nachwort v. G. Aly). Po przejściu na emeryturę w 1965 r. publicznie wystąpił z krytyką społecznych warunków w NRD i opublikował ją bez zgody na Zachodzie. Pomimo odmiennych poglądów politycznych wstawiał się od 1960 r. za Robertem Havemannem oraz opowiedział się w 1979 r. za amnestią dla Rudolfa Bahro i Nico Hübnera.

Dzieła (wybór)

  • Der philosophische Heilsbegriff , 1952.
  • Tiefen und Engen des Empirischen in der Güterlehre , 1955.
  • Theorie des Vertrauens, 1957.
  • Früheste Grundsätze der Wissenschaft bei den Griechen, 1964.
  • Römisches Gesellschaftsdenken , 1969.
  • Vergleiche und Ausblicke aus der DDR-Perspektive , 1976.
  • Verfolgte Berliner Wissenschaft, 1988.

Tłumaczenia

  • Alphonse de Chateaubriant: Schwarzes Land , 1925.
  • Thomas More: Auswahl aus der Utopia des Th. Morus, 1925.
  • Marcel Proust: Der Weg zu Swann, 2 tomy, 1926.
  • Plutarchus: Plutarch. Lebensklugheit und Charakter. Aus den "Moralia", 1979.

Literatura

  • Karin Hartewig: Schottlaender, Rudolf Julius. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 23, Duncker & Humblot, Berlin 2007, ISBN 978-3-428-11204-3, S. 502.

Linki

Autor: Roman Penkała