Ägidius Hunnius Starszy
Ägidius Hunnius (znany także jako Hunnius, Aegidius, Hunn; ur. 21 grudnia 1550 roku w Winnenden (Wirtembergia), zm. 4 kwietnia 1603 roku w Wittenberdze) - niemiecki luterański teolog.
 |
| Ägidius Hunnius Starszy. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Gilg Hunn, mistrz farbiarski Winnenden; matka Apollonia N. N.; - ożenił się w Tybindze 10.1.1573 roku z Eleonorą z domu Felder (1554–1620); mieli 4 synów i 4 córki między innymi Nikolausa.
Życiorys
Ägidius Hunnius studiował teologię na uniwersytecie w Tybindze między innymi u Jakoba Andreae, Dietricha Schnepfa i Jacoba Heerbranda, po czym w 1574 roku został diakonem, a w 1576 za wstawienictwem Heerbranda profesorem teologii na uniwersytecie w Marburgu. 16 lipca 1576 roku promował się na doktora teologii, a od 8 sierpnia prowadził wykłady na temat Ewangelii Jana.
Hunnius ukształtowany przez luterańską ortodoksję, nie trafił w Marburgu na przyjazne religijne otoczenie. Po heskim porządku kościelnym nie nastąpił żaden rozwój w życiu kościelnym. Konkordia Wittenberska i testament landgrafa Hesji Filipa Wielkodusznego (niem. Philipp der Großmütige) określały istotę Kościoła. Budziło to opór Hanniusa, któremu te warunki wydawały się nie dość luterańskie i próbował je rozbudować. Na skutek tego radził z landgrafem Hesji-Kassel Wilhelmem IV Mądrym (niem. Wilhelm der Weise) o omniprezencji. Hunnius opowiadał się za wprowadzeniem Formuły Zgody, ale Wilhelm IV Mądry na to nie pozwolił, co doprowadziło do politycznego i wyznaniowego rozłamu w Hesji. Z tego też powodu Wilhelm był bardzo zadowolony, gdy Hunnius otrzymał propozycję od księcia Saksonii-Weimaru Fryderyka Wilhelma I (niem. Friedrich Wilhelm I. von Sachsen-Weimar), aby został profesorem na uniwersytecie w Wittenberdze i wiosną 1592 roku go zwolnił ze służby.
1 maja 1592 roku Ägidius Hunnius przybył do Wittenbergi, 4 maja wygłosił pierwsze kazanie, a 25 maja prowadził pierwszą dysputę. Obejmując stanowisko profesora został jednocześnie prepozytem w Schlosskirche, a 5 czerwca wybrano go na pierwszego profesora, przez co stał się jednocześnie członkiem konsystorza w Wittenberdze. Wkrótce rozpoczęła się dyskusja z Samuelem Huberem, którego początkowo wspierał. Huber rozpowszechniał, że Formuła Zgody jest krypto-kalwinistyczna i reprezentował swoją teorię o „uniwersalizmie łaski”. Hunnius i jego przyjaciel Polykarp Leyser, który również działał na uniwersytecie w Wittenberdze, zwołali sympozjum. Wszelkie próby mediacji z Huberem jednak zawiodły, i ten w 1594 roku został zwolniony z uniwersytetu, a w 1595 musiał opuścić Saksonię. Hunnius, po odejściu Leysera w lipcu 1594 roku do Drezna na stanowisko kaznodziei nadwornego, sam troszczył się o dalszy rozwój luterańskiej ortodoksji i objął posadę proboszcza w kościeke Stadtkirche w Wittenberdze i generalnego superintendenta Kurkreisu (część Saksonii).
Po tym jak Heerbrand, w 1599 roku zrezygnował ze swojego urzędu, został ponownie powołany na profesora do Tybingi przez swojego pana księcia Fryderyka I Wirtemberskiego (niem. Friedrich I. Württemberg). Jednakże udało się księciu Krystianowi II Wettynowi (niem. Christian II. von Sachsen) zatrzymać go w Wittenberdze. W 1594 roku odrzucił także propozycję zostania generalnym superintendentem w Lipsku. Jako przyczyna jego osiedlenia się w Wittenberdze może być podarowanie mu domu, jak również przyznanie prawa warzenia piwa.
Hunnius brał udział w rozmowach religijnych w Ratyzbonie (niem. Regensburg), gdzie dyskutował z jezuitami Jakobem Gretserem i Adamem Tannerem.
Ägidius Hunnius zmarł w 1603 roku, a kazanie pogrzebowe wygłosił Salomon Gesner.
Znaczenie
Hunnius był jednym z najwybitniejszych reprezentantów wczesnej ortodoksji luterańskiej. Chwalił go nawet Martin Chemnitz jako teologa luterańskiego, a jego uczniowie uznawali go jako autorytet czwartej generacji luterańskiej. Jego kształtowanie ortodoksji luterańskiej opierało się na zdolności tworzenia zgody w luteranizmie. Wspierał się przy tym na usprawiedliwiającej wierze, gdzie Bóg jest jedynym warunkiem zbawienia i przez to faktycznie wyróżniał jako predestynacyjną logiczną część składową jego trwającej wiary. Przy tym rozróżnia aspekt społeczności w Kościele, co zapewniło mu trwały sukces w dogmatyce. Pomimo, że nie dość głęboko rozważał metateoretyczne kwestie teologii, i tak jest właściwym twórcą ortodoksji luterańskiej w Wittenberdze.
Ägidius Hunnius prowadził polemikę przeciw kalwinizmowi, a szczególnie z Danielem Hoffmannem o omniprezencji i z Samuelem Huberem o jego poglądzie o powszechności boskiego aktu łaski. Występował także przeciw katolicyzmowi i jego teologii w pismach o papieżu i odpustach np. w Relatio historica de habito nuper Ratisbonae colloquio (1602). Spierał się także z Davidem Pareusem, który reprezentował irenizm. Przede wszystkim zajmował się egzegezą pism Apostoła Pawła i napisał także dramaty biblijne.
Dzieła (wybór)
- Propositiones de praecipuis christianae religionis capitibus, Marburg 1585.
- Libelli IIII de persona Christi eiusque ad dextram Dei sedentis divina maiestate, Marburg 1585.
- Epistola Canonica Joannis Evangelistae Et Apostoli , Frankfurti ad Moenum, 1586.
- Comoediarvm Sev Dramatvm Sacrorvm Libellvs : In quo sunt: De Iosepho Patriarcha Comoediae Dvae, .... His Recens Accedit Rvth Moabitis , Francoforti Ad Moenum, 1586.
- Christliche Hausstafel : Das ist: Beschreibung allerley Stände und Orden der Christen ... , Franckfurt a. M., 1588.
- Exegesis epistolae ad Hebraeos , Francofurti ad Moenum, 1589.
- Warhaffter gründtlicher Bericht von rechter ordentlicher Wahl und Beruff der evangelischen Prediger , 1589.
- Synopsis Epistolae Paulinae Prioris ad Thessalonicenses , Marpurgi, 1591.
- Calvinus iudaizans : hoc est iudaicae glossae et corruptele, quibus Johannes Calvinus illustrissima scripturae sacrae loca & testimonia, de gloriosa trinitate, deitate Christi & Spiritus Sancti ... non exhorruit : addita est corruptelarum confutatio , Witeberga, 1593.
- Calvinus Iudaizans, Das ist: Judische Glossen und Verkehrungen, mit welchen Johannes Calvinus die allertrefflichste Sprüch und Zeugnuß der heyligen Schrifft von der heyligen Dreyfaltigkeit, von der Gottheit Christi und deß H. Geistes ... zu verfälschen sich nicht gescheuwet hat : Sampt angeheffter solcher Verkehrungen Widerlegung , 1595.
- Widerlegung der ungegründten Aufflagen, Darmit D. Daniel Hoffmann in seiner ... Apologia ... meine ... Christliche Bekendtnis ... verdechtig zu machen sich unterstanden.: Beneben nothwendige verantwortung des Christlichen Concordibuchs wider die im Druck ohnlangst unter D. Danielis Hoffmanni Namen, ausgesprengte unerfindliche beschüldigung , 1597.
- Labyrinthus primus papisticus, h. e. disp. de papatu semetipsum contradictionibus implicante ... in articulis de S. Scriptura, persona Christi , Witteberga, 1601.
- Relatio histor. de habito nuper Ratisbonae colloquio inter August. Confessionis Theologos et Pontificios , Tubinga, 1602.
Literatura
- Lau, Franz, „Hunnius, Ägidius“, w Neue Deutsche Biographie tom 10 (1974), strona 67.
- Gaß, Wilhelm, „ Hunnius, Aegidius“, w Allgemeine Deutsche Biographie tom 13 (1881), strony 415-416.