Alfred Wilhelm Volkmann

Alfred Wilhelm Volkmann (ur. 1 lipca 1801 w Zschortau (miejscowość w gminie Rackwitz) koło Lipska; zm. 21 lipca 1877 w Halle) – niemiecki fizjolog, anatom i filozof. (wyznanie ewangelickie)

Alfred Wilhelm Volkmann
Alfred Wilhelm Volkmann.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Johann Wilhelm (1772–1856), senator w Lipsku;
  • Matka: Friederike Tugendreich z domu Zink;
  • Dziadek: Johann Jacob Volkmann, także jako Volckmann (1732–1803), pisarz;
  • Ożenił się: 20 września 1828 z Adelą Härtel (1808–1884), córką właściciela wydawnictwa Breitkopf & Härtel;
  • Dzieci: miał 12 dzieci m.in. synów Richarda von Volkmanna (przed 1885 Richard Volkmann, 1830–1889, chirurg i pisarz) i Wilhelma (1837–1896, wydawca) oraz córkę Annę (1832–1901, wyszła za mąż za Augusta Anschütza (1826–1874), profesorka w Kilonii).

Życiorys

Alfred Wilhelm Volkmann pochodził z zamożnej lipskiej rodziny mieszczańskiej. Uczęszczał do szkoły książęcej Sankt Afra w Miśni i od 1821 studiował medycynę na uniwersytecie w Lipsku. W 1826 uzyskał tytuł doktora medycyny dzięki dysertacji pt. Observatio biologica de magnetismo animali. Następnie odbył podróż edukacyjną do Londynu i Paryża. W 1828 habilitował się w Lipsku pismem De animi affectionibus i został tam Privatdozentem. W następnych latach zajmował się problemami anatomicznymi (Anatomia animalium, 2 tomy, 1831 i 1833). W 1834 został profesorem nadzwyczajnym anatomii zwierząt, w 1837 profesorem fizjologii, patologii i semiotyki na uniwersytecie w Dorpacie, w 1843 był na uniwersytecie w Halle przez krótki czas Privatdozentem i od 1844 profesorem zwyczajnym patologii i fizjologii. Od 1854 uczył także anatomii, a w 1872 fizjologia stała się odrębną dziedziną nauki i na żądanie Volkmanna wykładał ją Julius Bernstein (1839–1917). Podróże badawcze zaprowadziły Alfreda Wilhelma Volkmanna do Francji i Włoch. W latach 1847, 1850 i 1862 był rektorem uniwersytetu. W Halle pracował do 1876 roku

Alfred Wilhelm Volkmann stał się znany dzięki pismom dotyczącym nowej wówczas dziedziny „biochemii” (Neue Beiträge zur Physiologie des Gesichtssinnes,1836; Die Lehre von dem leiblichen Leben des Menschen, 1837). Na uniwersytecie w Dorpacie kontynuował swoje studia związane z systemem nerwowym i poświęcił się badaniu krążenia krwi. W 1838 wygłosił mowę zatytułowaną Die Physiologie als Gegnerin von der Lehre des Materialismus von der Identität des Leibes und der Seele (Fizjologia jako przeciwnik doktryny materializmu tożsamości ciała i duszy), w której wyłożył materialistyczne poglądy, aby je potem pozornie obalić. Volkmann zanegował jedynie mechanistyczny związek ciała i myśli.

Alfred Wilhelm Volkmann uważany jest dzięki pracom o systemie nerwowym i optyce fizjologicznej (Physiologische Untersuchungen auf dem Gebiet der Optik, 1863/64) za współzałożyciela fizjologii. Skonstruował różne przyrządy, np. aparat do mierzenia prędkości przepływu krwi lub do sprawdzania uwagi osób wypoczętych i zmęczonych za pomocą przedstawiania wrażeń wizualnych.

Dom Alfreda Wilhelma Volkmanna był centrum życia towarzyskiego w Halle. Do kręgu jego przyjaciół zaliczali się między innymi malarze Wilhelm von Kügelgen (1802–1867), Friedrich Preller (1804–1878) i Ludwig Richter (1803–1884), jak również muzycy Robert Franz (1815–1892), Clara (1819–1896) i Robert Schumann (1810–1856).

Dzieła (wybór)

  • Neue Beiträge zur Physiologie des Gedichtssinnes. Leipzig 1836.
  • Die Lehre von dem leiblichen Leben des Menschen: Ein anatomisch-physiologisches Handbuch zum Selbstunterricht für Gebildete. Leipzig, 1837.
  • Beitrag zur moralischen Würdigung des Zweikampfes: Festrede, gehalten am Krönungstage seiner Majestät des Kaisers und Herrn Nicolai Pawlowitsch, am 22. August 1841 im grossen Hörsaale der kaiserlichen Universität Dorpat. Dorpat, 1841.
  • Razem z Friedrichem Heinrichem Bidderem: Die Selbständigkeit des sympathischen Nervensystems durch anatomische Untersuchungen nachgewiesen. Leipzig 1842.
  • Razem z Friedrichem Heinrichem Bidderem: Zur Lehre von dem Verhältniß der Ganglienkörper zu den Nervenfasern. Leipzig 1847.
  • Streifzüge im Gebiete der Exacten Physiologie: eine Streitschrift gegen Herrn Professor G. Valentin. Leipzig, 1847.
  • Die Hämodynamik nach Versuchen. Leipzig, 1850.
  • Physiologische Untersuchungen auf dem Gebiet der Optik. Leipzig, 1863.

Literatura

  • Julius Pagel: Volkmann, Alfred w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 40, Duncker & Humblot, Leipzig 1896, s. 236 f.

Linki

Autor: Roman Penkała