Otto Dibelius

Friedrich Karl Otto Dibelius (ur. 15 maja 1880 r. w Berlinie; zm. 31 stycznia 1967 r. w Berlinie) -niemiecki teolog ewangelicki zaangażowany w prace Kościoła Wyznającego (niem. Bekennende Kirche).

Dibelius (w środku), Makarios III (z prawej), prałat Tukowsky (z lewej). Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Otto Andreas Dibelius, tajny radca rządu; matka Laura Erdmute Margarete z domu Käuffer.

Życiorys

Otto Dibelius uczył się od 1890 r. w gimnazjum Luisenstädtisches Gymnasium i w gimnazjum realnym w Groß-Lichterfelde (dzisiaj część Berlina). W latach 1899-1904 studiował teologię w Berlinie u Adolfa von Harnacka (1851-1930). W 1902 r. otrzymał tytuł doktora filozofii w Gießen po obronie dysertacji »Vorstellungen von Gebet und Vaterunser bei griechischen Schriftstellern der ersten Jahrhunderte nach Christus«. Po pierwszym egzaminie teologicznym uczęszczał w latach 1904-1906 do seminarium duchownego w Wittenberdze. Po powrocie do Berlina zdał drugi egzamin teologiczny i w 1906 r. został licencjatem teologii. Krótki czas przebywał w Szkocji, a po powrocie odbyła się jego ordynacja w kościele św. Mikołaja (niem. Nikolaikirche) w Berlinie.

W następnych latach pełnił służbę duszpasterską w Krośnie Odrzańskim (1907, niem. Crossen), Gdańsku (1910, niem. Danzig) i Lęborku (1911, niem. Lauenburg in Pommern). W 1915 r. wrócił do Berlina jako pastor kościoła Kirche zum Heilsbronnen. W 1921 r. został dodatkowo członkiem nadkonsystorza w Naczelnej Radzie Kościoła Ewangelickiego Prus (niem. Evangelischer Oberkirchenrat, EOK), w 1924 r. wybrano go na generalnego superintendenta Kurmarchii (niem. Kurmark). W tym samym roku wstąpił do Niemieckiej Narodowej Partii Ludowej (niem. Deutschnationale Volkspartei – DNVP). W 1925 r. brał udział w konferencji ekumenicznej w Sztokholmie.

W 1926 r. opublikował książkę »Das Jahrhundert der Kirche« (pol. Stulecie Kościoła), która spotkała się z wielkim zainteresowaniem. Skrytykował w niej rewolucję listopadową z 1918 r. (niem. Novemberrevolution), ponieważ doprowadziła do załamania chrześcijańskiej istoty państwa. Tutaj widział także pewną możliwość samoodnowy Kościoła, który w zsekularyzowanym państwie powinien pełnić rolę strażnika obyczajowości.

W 1927 r. uczestniczył w I Światowej Konferencji Wiary i Ustrój Kościoła (niem. Weltkonferenz für Glaube und Kirchenverfassung) w Lozannie.

Jego wydana w 1930 r. książka »Friede auf Erden« (pol. Pokój na ziemi), w której żądał zapobieżenia jakiejkolwiek wojnie wyrosła z jego chrześcijańskiego przekonania i zbudziła wiele kontrowersji. Wzywał Kościół do poręczenia odmowy służby wojskowej z powodu chrześcijańskiego sumienia, gdyż jak pisał: "Nie. Wojna nie powinna istnieć, ponieważ Bóg wojny nie chce." Wiara stanowi wyższe prawo niż państwowe uregulowania i przepisy.

Otto Dibelius mimo początkowej sympatii do nacjonalizmu już w maju 1933 r. sprzeciwił się kontroli państwa nad Kościołem, co spowodowało zwolnienie go w czerwcu ze wszystkich pełnionych dotychczas funkcji. Wyjechał do San Marino, gdzie został kaznodzieją. W lipcu 1934 r. wrócił do Berlina i pracował w brandenburskim gremium zwanym "radą braci" Bruderrat Kościoła Wyznającego. Opowiedział się przeciw nacjonalistycznym atakom na Kościół, a za jego wolnością i za wolnością Ewangelii. W 1937 r. brał udział w synodzie Kościoła Wyznającego Niemieckiego Kościoła Ewangelickiego w Bad Oeynhausen, podczas którego Kościół Wyznający podzielił się na dwie frakcje: większość zgodziła się na podporządkowanie hitlerowskiemu państwu, radykalna mniejszość kontynuowała działalność w konspiracji i nie miała już żadnego wpływu na politykę Niemiec. Po aresztowaniu Martina Niemöllera (1892-1984) został w czerwcu 1937 r. członkiem Rady Ewangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej (niem. Evangelische Kirche der altpreußischen Union), a w sierpniu tegoż roku został uniewinniony w prowadzonym przeciw niemu procesie z powodu wypowiedzi przeciw reżimowi. W 1938 r, powołano go do gremium kierowniczego Kościoła Wyznającego. Jako współautor »Freiburger Denkschrift« (1944) był Dibelius wizjonerem nowego początku kościelnego po II wojnie światowej.

W 1945 r. wstąpił do Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (niem. Christlich Demokratische Union Deutschlands, CDU), a w październiku uczestniczył w sformułowaniu Stuttgardzkiego Wyznania Winy (niem. Stuttgarter Schulderklärung) jako członek Kościóła Ewangelickiego w Niemczech (EKD). W latach 1945-1966 był biskupem Ewangelickiego Kościoła Berlina i Brandenburgii i włączał się w ekumeniczne dzieło zjednoczenia. W latach 1945-1951 był prezydentem Ewangelickiej Rady Naczelnej Kościoła w Berlinie. W książce »Grenzen des Staates« (1949, pol. Granice państwa) krytykował nowoczesne państwa na Wschodzie i Zachodzie. Od 1954 do 1960 był prezydentem Światowej Rady Kościołów.

Otto Dibelius zmarł 31 stycznia 1967 r. w Berlinie.

Został uhonorowany jako jedna z najwybitniejszych postaci ewangelickiego Kościoła w XX wieku i pochowany na cmentarzu Parkfriedhof Lichterfelde.

Dzieła (wybór)

• Das Königliche Predigerseminar zu Wittenberg von 1817–1917. 1917.
• Das Jahrhundert der Kirche. 1926.
• Friede auf Erden? 1930.
• Grenzen des Staates. 1949.
• Obrigkeit? 1959.
• Christus und die Christen - Eine Antwort auf einen Vortrag von Rudolf Augstein. 1965.

Literatura

• Friedrich Wilhelm Bautz: Dibelius, Otto. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975, s. 1281-1283.

Linki

• Zbiór zdjęć, w: Bildarchiv im Bundesarchiv.