Johann Gottfried Gruber

Johann Gottfried Gruber (pseudonimy: Adolph Grimm, Joseph aus der Grube, Iocosus Hilarius; ur. 29 listopada 1774 w Naumburg/Saale; zm. 7 sierpnia 1851 w Halle (Saale)) - niemiecki leksykograf i pisarz. (wyznania luterańskiego)

Johann Gottfried Gruber. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia ↑

Ojciec Johann Gottfried († 1814), mistrz krawiecki, syn mistrza krawieckiego Johanna Caspara w Naumburgu i Christiane Sophie Unckenfein; matka Maria Christina (zm. 1825), córka rolnika Johanna Lorenza Heinße w Wilsdorf k. Jeny i Evy Bühle; - ożenił się 1) w Lipsku ok. 1797 z N. N., 2) w Lipsku w 1811 z Sophie Louise Christiane Richter; miał 2 synów.

Życiorys ↑

Johann Gottfried Gruber po ukończeniu szkoły realnej w Naumburgu, gdzie był uczniem Karla Davida Ilgena, studiował od 1792 r. filologię klasyczną u Christiana Daniela Becka, historię i filozofię u Karla Adolpha Caesara (1744-1811) na uniwersytecie w Lipsku. W 1793 r. uzyskał tytuł magistra i doktora. Po studiach rozpoczął działalność pisarską i publicystyczną. W tym czasie pisał powieści oraz przetłumaczył z języka łacińskiego pisma Johanna Friedricha Blumenbacha. W 1797 r. otrzymał powołanie do Rosji jako guwerner, ale z powodu podejrzeń o szerzenie idei prawa naturalnego został stamtąd wydalony. Po powrocie do Lipska został w 1801 r. redaktorem w »Leipziger Mode-Magazin«.

W 1803 r. przeniósł się do Jeny, gdzie w tym samym roku habilitował się i rozpoczął działalność jako Privatdozent estetyki na tamtejszym uniwersytecie. W tym okresie był także asystentem redaktora w czasopiśmie »Jenaische Allgemeine Literatur-Zeitung«. Z powodu osobistych waśni z jego wydawcą przeszedł do konkurencyjnego czasopisma »Allgemeine Literatur-Zeitung«. Jako, że opowiedział się po stronie Johanna Gottlieba Fichtego uwikłał się w spór religijno-filozoficzny tzw. »spór ateistyczny« (Atheismusstreit, 1798/99).

Nie widząc perspektyw na profesurę w Jenie przeniósł się w 1805 r. do Weimaru, gdzie przebywał w kręgu skupiającym się wokół Christopha Martina Wielanda i od 1806 r. redagował czasopismo »Journal des Luxus und der Moden«. Po bitwie pod Jeną jego dom został splądrowany przez francuskie oddziały, co spowodowało, że został bankrutem. Ponownie zaczął pisać na zlecenie, a oprócz tego opublikował kilka pism religijno-filozoficznych i biograficznych, a także pierwsze leksykograficzne publikacje jak np. »Wörterbuch der altclassischen Mythologie und Religion« (1810-1814).

W 1811 r. Gruber został powołany jako profesor historii na uniwersytet w Wittenberdze. Po połączeniu uniwersytetów w Halle i Wittenberdze uczył w semestrze zimowym 1815/16 w Halle. W 1817 r. został tam rektorem i urząd ten sprawował jeszcze w latach 1818, 1819, 1820, 1830 i 1840. Oprócz tego był eforem wittenberskich stypendystów oraz od 1837 r. królewsko-pruskim komisarzem w komisji maturalnej w obu gimnazjach »Franckesche Stiftungen«. W czasie 36 letniej pracy w Halle zaangażował się w projekt nadbibliotekarza uniwersyteckiego Johanna Samuela Erscha i razem z nim założył »Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste«. Po śmierci Erscha w styczniu 1828 r. Johann Gottfried Gruber objął samodzielne kierownictwo w wydawnictwie. Między 1818 a 1889 r. ukazało się 168 tomów tej encyklopedii.

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑

Linki ↑