Karl Seydelmann

Karl Seydelmann, także Carl Seydelmann (ur. 24 kwietnia 1793 w Kłodzku (wówczas niem. Glatz); zm. 17 marca 1843 w Berlinie) – niemiecki aktor teatralny.

Karl Seydelmann 
Karl Seydelmann.

Życiorys

Karl Seydelmann urodził się 24 kwietnia 1793 roku w Kłodzku jako syn dobrze sytuowanego kupca. Uczęszczał do gimnazjum w rodzinnym mieście. Przelotne uniesienie patriotyczne zaprowadziło go w 1810 roku między żołnierzy; w Kłodzku i Nysie szkolił się na artylerzystę. W 1811 roku zdezerterował i uciekł do Opawy. Później wrócił do wojska, ale już jako pisarz w kancelarii. Z armią rozstał się ostatecznie w 1815 roku.

Razem z Karlem von Holtei rozpoczął karierę sceniczną w teatrze zamkowym w Gorzanowie (wówczas niem. Grafenort) u hrabiego Josepha von Herbersteina. Pierwszy stały angaż otrzymał 22 marca 1819 roku w teatrze wrocławskim. Następnie z żoną (Luise Fuchs) i synem Wilhelmem podróżował do Grazu i Ołomuńca, gdzie występował na tamtejszych scenach teatralnych. Jesienią 1820 roku otrzymał intratną posadę w teatrze w Pradze, którego dyrektorem był Franz von Holbein. Od 1822 do 1828 roku występował w Kassel, następnie do 1829 w Darmstadt, potem do 1838 roku w Stuttgarcie. W listopadzie 1830 roku występował w Weimarze w sztuce Don Carlos Fryderyka Schillera i w roli Mefistofelesa w Fauście Johanna Wolfganga von Goethego. Jego gościnne występy cieszyły się dużym uznaniem także w Wiedniu (1831), Monachium (1835), Zurychu (1836) i St. Gallen (1836). W lutym 1833 roku Karl Seydelmann przebywał w Düsseldorfie, gdzie gościnnie wspierał młody zespół teatralny Karla Leberechta Immermanna. Od 4 kwietnia 1838 roku grał w teatrze w Berlinie, gdzie po śmierci Ludwiga Devrienta występował już gościnnie od 1832 roku.

Nie tylko jego późniejszy biograf Heinrich Theodor Rötscher i Friedrich Wilhelm Gubitz uznali go za godnego następcę Devrienta i Friedricha Jonasa Beschorta. Pochlebnie wypowiadali się o nim także Eduard Gans, Karl August Varnhagen von Ense, a nawet król Fryderyk Wilhelm III. 9 stycznia 1843 roku Karl Seydelmann wystąpił po raz ostatni na scenie berlińskiej w roli adwokata Wellenbergera w sztuce Augusta Wilhelma Ifflanda Die Advokaten (Adwokaci). Zmarł dwa miesiące później 17 marca 1843 w Berlinie. Został pochowany na cmentarzu St.-Hedwig-Friedhof (Alter Domfriedhof St. Hedwig Berlin Mitte) w Berlinie. Jego grób nie zachował się.

Role

  • Mefistofeles (Faust, Johann Wolfgang von Goethe),
  • Natan (Natan mędrzec, Gotthold Ephraim Lessing),
  • Franciszek (Zbójcy, Friedrich Schiller),
  • Don Carlos (Don Carlos, Friedrich Schiller),
  • Antonio (Kupiec wenecki, William Shakespeare),
  • Oliver Cromwell (Die Royalisten, Ernst Benjamin Salomo Raupach),
  • Prinz Friedrich Arthur von Homburg (Prinz Friedrich von Homburg oder die Schlacht bei Fehrbellin, Heinrich von Kleist),
  • Hermann Gessler (Wilhelm Tell, Friedrich Schiller).

Literatura

  • Schlenther, Paul: "Seydelmann, Karl" w: Allgemeine Deutsche Biographie 34 (1892), s. 86-92; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd117475599.html#adbcontent.
  • Ludwig Eisenberg: "Großes biographisches Lexikon der Deutschen Bühne im XIX. Jahrhundert". Verlag von Paul List, Leipzig 1903, s. 963 ff., internet archive.
  • August Lewald: "Seydelmann: ein Erinnerungsbuch für seine Freunde". Göpel, Stuttgart 1841, online.
  • Heinrich Theodor Rötscher: "Seydelmann's Leben und Wirken". Duncker, Berlin 1845, online.
Autor: Roman Penkała