Johann Joachim Christoph Bode

Johann Joachim Christoph Bode (ur. 16 stycznia 1731 r. w Brunszwiku; zm. 13 grudnia 1793 r. w Weimarze) - niemiecki muzyk, tłumacz i wydawca w okresie oświecenia. Był przyjacielem Friedricha Gottlieba Klopstocka (1724-1803) i Gottholda Ephraima Lessinga (1729-1781). (wyznania luterańskiego)

Johann Bode 2
Johann Joachim Christoph Bode.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Jürgen Bode, od 1730 r. inwalida wojenny, pracownik cegielni w Klein-Schöppenstedt koło Brunszwiku; matka N.N.; - ożenił się 1) z córką budowniczego instrumentów z Brunszwiku, 2) Simonettą Tamm (zm. 1766), córką senatora, 3) w 1768 r. z Mettą Marią Bohn, córką księgarza i wydawcy w Hamburgu.

Życiorys

Johann Joachim Bode uczył się od 1744 r. muzyki w Brunszwiku, po czym od 1750 r. był oboistą w stacjonującym w Helmstedt brunszwickim regimencie. W Helmstedt nauczył go języka angielskiego tamtejszy teolog luterański Johann Christoph Stockhausen (1725–1784). Poznał tam także podstawy języka łacińskiego, francuskiego i włoskiego.

Po śmierci żony i dzieci wystąpił w 1756 r. z wojska i wiosną 1757 r. podążył do Hamburga. Tam działał najpierw jako nauczyciel muzyki i poszerzył swoją znajomość języków o język hiszpański. Nawiązał kontakty z grupą teatralną Heinricha Gottfrieda Kocha (1703-1775), dla której przetłumaczył dramaty z języka francuskiego i angielskiego.

Końcem 1766 r. otworzył drukarnię, która najpierw pracowała dla przedsiębiorstwa teatralnego Abla Seylera (1730-1800), ale wkrótce rozwinęła się na jedną z najlepszych niemieckich oficyn wydawniczy. Johann Joachim Bode otrzymywał zlecenia od szanowanych wydawców takich jak Christian Friedrich Voß (1724-1795), Christoph Friedrich Nicolai (1733-1811) i Philipp Erasmus Reich (1717-1787).

Założone wydawnictwo Buchhandlung der Gelehrten, w którym udziały miał także Gotthold Ephraim Lessing nie przynosiło oczekiwanych zysków, czego przyczyną był brak doświadczenia w interesach. Dopiero trzecia żona znająca tajniki prowadzenia wydawnictw spowodowała, że oprócz własnych tłumaczeń Bodego zaczęto wydawać pisma m.in. Klopstocka, Lessinga, Johanna Gottfrieda Herdera (1744-1803), Johanna Wolfganga von Goethego (1749-1832), Heinricha Wilhelma von Gerstenberga (1737-1823) i Matthiasa Claudiusa (1740-1815).

W 1761 r. Johann Joachim Bode wstąpił do loży wolnomularskiej "Absalon", której później został mistrzem. Przyjęty był również do iluminatów bawarskich, tajnego stowarzyszenie założonego 1 maja 1776 r. przez Adama Weishaupta (1748-1830) w Ingolstadt, które jako cel stawiało sobie szerzenie oświaty i propagowanie idei oświeceniowych oraz powstrzymywanie działalności jezuitów.

Wewnętrzne osamotnienie, które mu towarzyszyło po śmierci dzieci i żony skłoniło go latem 1778 r. do przyjęcia oferty wdowy po duńskim ministrze Johannie Hartwigu von Bernstorffie (1712-1772), z którą jako zarządca przeniósł się do Weimaru. Latem 1787 r. odbył podróż do Paryża.

Sława literacka Johanna Joachima Bode bazowała na jego działalności tłumacza, przy czym można pominąć jego pisma wolnomularskie. Początkowo z upodobaniem tłumaczył angielskie dramaty i był jednym z pierwszych, którzy dokonali przekładów współczesnych mu dramatów angielskich. Później pojawiły się przede wszystkim przekłady prozy angielskiej, po czym nastąpiły tłumaczenia z języka francuskiego i hiszpańskiego. Jego przekłady pism Michela de Montaigne'a (1533-1592) należą do najlepszych w literaturze niemieckiej.

Dzieła (wybór)

  • Laurence Sterne: Yoricks empfindsame Reise. 1768.
  • Laurence Sterne: Tristram Schandis Leben und Meynungen. 9 tomów, 1774.
  • Henry Fielding: Tom Jones. 6 tomów, 1786-88
  • Michel de Montaigne: Gedanken und Meinungen. 7 tomów, 1793-97.

Literatura

  • Hermann Hettner: „Bode, Johann” wAllgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 2, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 795 (online).
  • Kurt Schreinert: „Bode, Johann” Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 348 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała