Paul Oskar Kristeller

Paul Oskar Kristeller (ur. 22 maja 1905 w Berlinie jako Paul Oskar Gräfenberg; zm. 7 czerwca 1999 w Nowym Jorku) – niemiecko-amerykański badacz humanizmu, renesansu, starych rękopisów i historyk filozofii. (wyznanie mojżeszowe)

Paul Oskar Kristeller
Paul Oskar Kristeller.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Paul Oskar Kristeller wyrastał w zamożnej rodzinie żydowskiej w Berlinie. Urodził się jako Paul Oskar Gräfenberg (ojciec zmarł przed jego narodzeniem). Matka była córką bankiera, interesowała się sztuką i znała język francuski, angielski i trochę włoski. W 1919 roku Kristeller przyjął nazwisko ojczyma Heinricha Benjamina Kristellera (1871–1942), dyrektora manufaktury. Od 1911 do 1923 roku uczęszczał do Gimnazjum im. Mommsena (Mommsen-Gymnasium) w Berlinie. Przez dziewięć lat uczył się tam łaciny, przez sześć greki, a jednym z jego nauczycieli był historyk filozofii Ernst Hoffmann (1880–1952), u którego Kristeller poznawał Platona. Od 1923 roku studiował filozofię na uniwersytecie w Heidelbergu u poprzedniego nauczyciela oraz u Karla Jaspersa, a następnie od 1924 roku we Fryburgu Bryzgowijskim u Richarda Kronera (1884–1974) i od 1926 w Marburgu u Martina Heideggera (1889–1976). Oprócz tego studiował historię średniowieczną u Karla Ludwiga Hampe i Friedricha Baethgena. Słuchał także wykładów z germanistyki, językoznawstwa, muzykologii, fizyki, matematyki i historii sztuki.

Paul Oskar Kristeller studia ukończył pracą doktorską o Plotynie u Ernsta Hoffmanna na uniwersytecie w Heidelbergu. Od 1929 roku studiował filologię klasyczną w Berlinie u Wernera Jaegera (1888–1961) i Eduarda Nordena (1868–1941). W zimie 1930/31 zdał egzamin państwowy dla nauczycieli szkół wyższych.

Od 1931 do 1933 roku Kristeller studiował w Fryburgu Bryzgowijskim u Heideggera, który odradzał mu karierę szkolną i przyjął jego propozycję pisma habilitacyjnego o włoskim filozofie i humaniście Marsilio Ficino. Kristeller rozpoczął swoją pracę habilitacyjną w Berlinie, ale z powodu rozpoczętego prześladowania Żydów przez nazistów kontynuował ją we Włoszech, gdzie żył od 1934 roku. Czasowo uczył (przypuszczalnie do 1936) w Landschulheim Florenz we Florencji. Dzięki pomocy Giovanniego Gentilego (1875–1944) uczył języka niemieckiego w Scuola Normale Superiore i na uniwersytecie w Pizie. Gentile pomógł mu opublikować Supplementum Ficinianum i książkę o Marsilio Ficino. Po wprowadzeniu w 1938 roku ustaw antysemickich pomógł mu także w opuszczeniu Włoch w 1939 roku i emigracji do Stanów Zjednoczonych Ameryki.

W Stanach Zjednoczonych Kristeller uczył przez krótki czas w Yale University, a potem w Columbia University w Nowym Jorku, gdzie w 1973 roku przeszedł na emeryturę, ale wykłady prowadził jeszcze do 1976 roku. W 1955 roku został członkiem American Academy of Arts and Sciences i w 1974 American Philosophical Society. W latach 1957–58 był prezydentem towarzystwa Renaissance Society of America. W 1974 roku Columbia University nadał mu tytuł doctora honoris causa, a w 1988 został członkiem korespondencyjnym Heidelberskiej Akademii Nauk.

Głównym przedmiotem badań Kristellera była filozofia renesansu i humanizm. Ważniejsze jego prace dotyczyły Marsilio Ficino, Giovanniego Pico della Mirandoli i Pietro Pomponazziego. W szczególny sposób przyczynił się do powstania dzieła Iter Italicum, w którym opisał niezliczoną ilość dotychczas nieoznakowanych rękopisów.

Dzieła (wybór)

  • Der Begriff der Seele in der Ethik des Plotin.</e,> Tübingen: J. C. B. Mohr, 1929.
  • The Renaissance Philosophy of Man. Chicago: The University of Chicago Press, 1950.
  • The Classics and Renaissance Thought. Cambridge: Harvard University Press, 1955.
  • Iter italicum, a finding list of uncatalogued humanistic manuscripts of the renaissance in Italian and other libraries. London : The Warburg Institute, Leiden : E. J. Brill, 1963.
  • Eight Philosophers of the Italian Renaissance. Stanford: Stanford University Press, 1964.
  • Die Philosophie des Marsilio Ficino. Frankfurt: Klostermann, 1972.
  • Humanismus und Renaissance. 2 tomy, 1974-1976.
  • Die Ideen als Gedanken der menschlichen und göttlichen Vernunft. Heidelberg: Winter, 1989.
  • Studies in Renaissance Thought and Letters, tomy I-IV, Rome: Edizioni di Storia e Letteratura, 1956-1996. * Iter Italicum. A finding list of uncatalogued or incompletely catalogued humanistic manuscripts of the Renaissance in Italian and other libraries, 7 tomów, London: The Warburg Inst. 1963-1997.

Literatura

  • John Monfasani: Paul Oskar Kristeller, w: Gnomon. Tom 73, 2001, s. 378.
  • Clemens Zintzen: Paul Oskar Kristeller, w: Mittellateinisches Jahrbuch. Tom 35, 2000, s. 199.

Linki

  • Paul Oskar Kristeller, A Life of Learning, (autobiograficzne pismo), New York 1990 (PDF, dostęp 25.10.2020).