Marcin Bucer

Marcin Bucer (właściwie Martin Butzer; niem. Martin Bucer; pseudonimy: Aretius Felinus, Konrad Trewe von Friedensleben, Luithold Waremund; ur. 11 listopada 1491 w Schlettstadt; zm. 28 lutego 1551 w Cambridge) – niemiecki reformator protestancki, współpracownik Oswalda Myconiusa (1488–1552). Wprowadził Reformację w Strasburgu i Alzacji.

Marcin Bucer
Marcin Bucer w wieku 53 lat (rycina Balthasar Jenichen).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Claus, od ok. 1500 w Strasburgu.
  • Matka Eva, akuszerka.
  • Ożenił się : 1) w 1522 z Elisabeth Pallas (zm. w listopadzie 1541 na dżumę); 2) 4.10.1542 z Wibrandis wdową po magistrze Ludwigu Kellerze, 2) Janie Oekolampadzie (1482–1531) 3) Wolfgangu Capito (1478–1541), córką Hansa Rosenblatta z Säckingen i Magdalene Strub z Bazylei.

Życiorys i twórczość

Marcin Bucer, obok Marcina Lutra (1483–1546) i Filipa Melanchtona (1497–1560), najwybitniejszy reformator niemiecki, wyrastał w skromnych warunkach w Schlettstadt. Gdy jego rodzice przeprowadzili się do Strasburga, Marcin Bucer pozostał u dziadka w Schlettstadt, gdzie uczył się w tamtejszej szkole humanistycznej. Za radą dziadka wstąpił w wieku 15 lat do zakonu dominikanów, aby móc dalej się uczyć. Jako zwolennik Erazma z Rotterdamu (1466–1536) rozpoczął 31 stycznia 1517 studia w Heidelbergu. Decydujące dla niego stało się tam spotkanie 17 kwietnia 1518 z Marcinem Lutrem podczas religijnej dysputy heidelberskiej.

Dzięki wpływowym przyjaciołom uzyskał w Rzymie zgodę na wystąpienie z zakonu. Jako wykształcony duchowny przybył na palatyński dwór Lorenza von Bibra (1459–1519), a potem udał się do Franza von Sickingena (1481–1523), na którego zlecenie miał powstrzymać Marcina Lutra przed udaniem się do Wormacji. W zimie 1522/23 działał jako żonaty kaznodzieja w Weißenburgu w Alzacji, ale musiał stamtąd uciekać i udał się do Strasburga, w którym działał przez 25 lat. Jako kaznodzieja i dysputant położył razem z Matthäusem Zellem (1477–1548) i Wolfgangiem Capito fundament do Reformacji w Strasburgu. Od przybycia do Strasburga w domach prywatnych wykładał Pismo Święte w języku niemieckim i łacińskim. Na tym gruncie Johannes Sturm (1507–1589) mógł założyć tamtejszą akademię. Jako zręczny negocjator Marcin Bucer często uczestniczył w misjach dyplomatycznych. W Strasburgu zajmował się od 1533 organizacją życia kościelnego, wprowadzeniem karności kościelnej i konfirmacji ewangelickiej, która pierwszy raz określona została w heskim Porządku kościelnym z Ziegenhain (obecnie część Schwalmstadt). Marcin Luter z powodu jej charakteru sakramentalnego i brakującego oparcia w Biblii początkowo ją odrzucił. Według niego chrzest nie potrzebował żadnego uzupełnienia. Impulsem do rozwoju konfirmacji ewangelickiej był reformatorski ruch anabaptystów, którzy rozumieli chrzest jako osobiste wyznanie wiary (chrzest wierzących) i chrzest dzieci odrzucali jako niebiblijny. Marcin Bucer ustanowił konfirmację jako kompromis polegający na tym, że chrzest dzieci zostanie zachowany, ale dorastające dzieci powinny uczyć się katechizmu, czego efektem będzie egzamin przed zborem. Dzięki temu będą mogli później świadomie powiedzieć „Tak”, potwierdzając swoją wiarę. W ten sposób Bucer odpowiedział na intencje anabaptystów, bez rezygnacji z chrztu niemowląt. To wskazuje na jego przychylne nastawionie do anabaptystów.

Od momentu nawiązania kontaktu z Ulrichem Zwingli (1484–1531) i innymi teologami górnoniemieckimi, Marcin Bucer pracował na rzecz porozumienia w nauce kościelnej. Jego dziełem była Zgoda wittenberska (Formula Concordiae Lutheri et Buceri) z 1536.

Nawiązany kontakt z landgrafem Filipem Wielkodusznym (1504–1567) otworzył mu wielkie pole działania. Od dysputy religijnej w Marburgu w 1529 brał udział we wszystkich kolejnych do 1546 (Hagenau, Wormacja i Ratyzbona). W 1530 w Marburgu razem z Wolfgangiem Capito napisał Confessio Tetrapolitana, wyznanie czterech miast Strasburga, Memmingen, Lindau i Konstancji, które nie podpisały Wyznania augsburskiego (Konfesja augsburska, łac. Confessio Augustana) z powodu różnic w poglądach dotyczących Komunii Świętej.

Marcin Bucer był postacią szeroko znaną, działał przy tworzeniu życia kościelnego w Augsburgu i Ulm, w Hesji (1538) i elektoracie Kolonii (Kurfürstentum Köln lub Kurköln, 1543). Jego wpływ sięgał po Francję i Włochy. W 1549 Strasburg przyjął narzucone przez Kościół katolicki i cesarza Karola V (1500–1558) Interim augsburskie, co powodowało, że Marcin Bucer musiał w 1549 opuścić miasto i ojczyznę. Na zaproszenie Pietro Martire Vermigliego (1499–1562) udał się do Anglii i ostatnie lata życia poświęcił reformowaniu tamtejszego Kościoła. We wrześniu 1549 uzyskał tam tytuł doktora teologii. Jako profesor w Cambridge wpłynął na tworzenie modlitewnika The Book of Common Prayer (Księga Wspólnych Modlitw). W ostatnich dniach życia został ofiarą angielskiej walki kościelnej. W swojej ojczyźnie został szybko zapomniany.

Po jego śmierci  w 1551 katolicyzm został ponownie religią państwową Anglii. W 1557 jego zwłoki zostały ekshumowane i razem z jego pismami spalone jako szczątki heretyka. W 1560 Marcin Bucer został rehabilitowany przez królową Elżbietę I (1533–1603).

Dzieła (wybór)

  • Das ym selbs niemant, sonder anderen leben soll, Straßburg, Johann Schott, 1523.
  • Martin Butzers, an ein christilichen Rath und Gemyn det Statt Weissenburg Summary seiner Predig daselbst gethon, Straßburg, Johann Schott, 1523.
  • Verantwortung, Straßburg, Johann Schott, 1523.
  • De caena dominica ad objecta quae contra ueritatem Evangelicam Murnerus, partim ipse finxit, partim ex Roffensi ac alijs pietatis hostibus, sublegit, Straßburg, Johann Schott, 1524.
  • Enarrationes Martini Lutheri, Straßburg, Johann Herwagen, 1524.
  • Ein kurtzer warhafftiger bericht von Disputationen, Straßburg, Johann Schott, 1524.
  • Erhaltung christlicher Leer bitzhaer zu Straßburg, Straßburg, Johann Schott, 1524.
  • Enarrationum in Epistolas und Evangelia, 4 tomy, Straßburg, Johann Herwagen, 1525-1526.
  • Enarrationum in evangelia Matthaei, Marci et Lucae, 2 tomy, Straßburg, Johann Herwagen, 1527.
  • Vergleichung D. Luthers unnd seins gegentheyls vom Abentmal Christi, Straßburg, Wolfgang Köpfel, 1528.
  • Enarrationes perpetuae in sacra quatuor evangelia, Straßburg, Georg Ulricher, 1530.
  • Defensio adversus axioma catholicum, Straßburg, Matthias Apiarius, 1534.
  • Catechismus, Augsburg, Philipp Ulhart, 1534.
  • Von der waren Seelsorge, Straßburg, Wendelin Rihel, 1538.
  • Von Gottes genaden unser Hermans Ertzbischoffs zu Cöln, Bonn, Laurenz von der Mülen, 1544.
  • Ein Summarischer vergriff der Christlichen lehre und Religion, Straßburg, Wendelin Rihel, 1548.
  • Confessio, Klausenburg, Kaspar Helth und Georg Hoffgreff, 1550.

Literatura

  • Johann Jakob Herzog: "Butzer, Martin" w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 3, Duncker & Humblot, Leipzig 1876, s. 664–667 (online).
  • Robert Stupperich: Bucer, Martin w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 695–697 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała